Vrijstelling of verplichting tot inbreng schenkingen? Zo zit het!

Op grond van het nieuwe erfrecht is er na 1 januari 2003 standaard geen “verplichting tot inbreng van schenkingen” meer. Dit betekent dat het uitgangspunt nu een “vrijstelling van inbreng schenkingen” is. Maar daarvan kun je nog wel afwijken op het moment dat je een schenking doet of een testament maakt. Kies je voor de tweede optie (vrijstelling) dan geef je daarmee aan dat je het eens bent met de wettelijke regeling. Kies je voor de eerste optie (verplichting) dan wijk je dus af van de wet.

Wat betekent vrijstelling inbreng schenkingen in je testament?

Vrijstelling inbreng schenkingen betekent dat de giften die je bij leven doet niet verrekend worden bij je overlijden. Heb je twee kinderen en heeft één van beiden een schenking gekregen? Dan erven ze beiden een gelijk deel van wat er nog over is bij je overlijden. Het andere kind dat geen schenking kreeg, ontvangt dus geen compensatie.

Je hebt geen notaris nodig om dit te regelen, want:

Het is de standaard wettelijke regeling voor schenkingen die je na 2003 doet. Ook als je geen testament hebt.
De keuze voor wel of niet inbrengen mag je ook vastleggen bij de schenking en dat hoeft niet bij de notaris.

Wat betekent verplichting tot inbreng schenkingen in je testament?

Verplichting tot inbreng schenkingen betekent dat de giften die je bij leven doet wel verrekend worden bij je overlijden. Heb je twee kinderen en heeft één van beiden een schenking gekregen? Dan erft het kind dat geen schenking kreeg een groter deel van je nalatenschap. Er is dus sprake van compensatie voor het kind dat bij leven minder kreeg.

Er zijn twee manieren om een verplichting tot inbreng van schenkingen op te leggen:

Je kunt het afspreken bij de schenking.
Je kunt het bepalen in je testament.

Om een schenking in te kunnen brengen, is het volgende nodig:

Er moet sprake zijn van een gift. Elke schenking is een gift, niet elke gift is een schenking. Een schenking is bijvoorbeeld een bedrag in geld dat je overmaakt. Een gift is bijvoorbeeld de verkoop van een huis voor een te lage prijs. Dat is geen schenking maar wel een gift. Ook als het geen schenking heette maar wel een gift was, kun je dus een inbrengverplichting opleggen.
De ontvanger moet erfgenaam zijn. Als je geen erfgenaam bent, valt er ook niks in te brengen.
De verplichting tot inbreng moet opgelegd zijn door de schenker.
Er moet bij overlijden genoeg vermogen zijn om te kunnen verrekenen. Je hoeft de schenking dus niet terug te geven als je erfdeel kleiner is dan de schenking die je kreeg.

Hoe werkt de inbreng van een schenking in een nalatenschap?

Hoe de inbreng van een schenking in een nalatenschap werkt, valt eenvoudig uit te leggen met het volgende voorbeeld. Stel je overlijdt en je laat drie kinderen achter als erfgenamen. Je erfenis bestaat uit een banksaldo van € 120.000. Eén van de drie kinderen heeft in het verleden een schenking gekregen van € 30.000. Bij die schenking of in je testament heb je voorgeschreven dat de kinderen dit bij je overlijden moeten verrekenen.

De erfgenamen doen dit door de schenking bij te tellen op de erfenis en vervolgens af te trekken van het erfdeel. Je doet dus alsof die € 30.000 er nog is en dat de erfenis niet € 120.000 maar € 150.000 bedraagt. Ieder kind moet dus € 50.000 krijgen. Maar bij het erfdeel van het kind dat de schenking kreeg haal je dat bedrag er weer af. Dat kind krijgt uit de erfenis dus € 20.000 (€ 50.000 minus € 30.000). De andere twee kinderen krijgen ieder uit € 50.000 uit de erfenis.

Iets wat bij het opstellen of afwikkelen van een testament vaak over het hoofd wordt gezien, is dat je de verplichting tot inbreng moet verhogen met 6% rente. Natuurlijk kun je hier van afwijken in je testament. Maar ik acht de kans klein dat de notaris er aan denkt om je hier op te wijzen.

De rente werkt als volgt. Stel dat er in het voorbeeld hierboven een jaar verstrijkt tussen het overlijden en de verdeling van de erfenis. Het kind moet dan niet € 30.000 maar € 31.800 inbrengen. Je doet dus alsof de erfenis € 151.800 bedraagt. Elk kind heeft dus recht op € 50.600. Het kind dat een schenking kreeg, ontvangt uit de erfenis € 18.800 (€ 50.600 minus € 31.800). De andere twee kinderen krijgen elk € 50.600. En op die manier heb je weer precies die € 120.000 verdeeld over de erfgenamen.

Hoe werkt de inbreng van een schenking voor de erfbelasting?

De inbreng van een schenking in een nalatenschap leidt niet tot een grotere fiscale erfenis maar kan wel leiden tot meer erfbelasting.

We nemen nog een keer het rekenvoorbeeld hierboven. De nalatenschap is € 120.000 en er zijn drie kinderen. Eén van de kinderen heeft in het verleden een gift gehad van € 30.000.

Bij een vrijstelling van inbreng erven de drie kinderen elk € 40.000 euro. Daarvan is per kind in 2022 vrijgesteld € 21.559. Over het meerdere (€ 18.441) betalen de kinderen 10% erfbelasting (€ 1.844). De drie kinderen betalen samen in totaal € 5.532 erfbelasting.

Bij een verplichting tot inbreng erft één kind € 20.000 en de andere twee kinderen erven ieder € 50.000. Het kind dat € 20.000 erft, betaalt geen erfbelasting omdat zijn of haar deel lager is dan de vrijstelling. De andere twee kinderen zitten boven de vrijstelling van € 21.559 en betalen 10% erfbelasting over € 28.441, ofwel € 2.844 per kind. In totaal is de erfbelasting nu € 5.688. Hoger dus dan wanneer er geen inbreng was.

Heeft de inbreng van een schenking gevolgen voor de legitieme portie?

Nee, de inbreng van een schenking heeft geen gevolgen voor de legitieme portie. Het maakt niet uit of je het (niet onterfde) kind vrijstelt van inbreng van giften. Voor de legitieme portie is het uitgangspunt dat je de schenkingen bijtelt op de erfenis.

Kan een kleinkind ook verplicht zijn tot inbreng van een schenking?

Ja, dit kan het geval zijn. Stel dat je als ouder een schenking doet aan je kind en daarbij een verplichting tot inbreng oplegt. Vervolgens overlijdt eerst je kind en daarna overlijd jij. Stel je laat op dat moment twee erfgenamen achter, namelijk je andere kind en je kleinkind (het kind van je overleden kind). In dat geval is je kleinkind verplicht tot inbreng van de schenking omdat dit in de wet staat:

Meer lezen?

Veelgestelde vragen:

Wat betekent vrijstelling van inbreng in de nalatenschap?

Vrijstelling van inbreng in de nalatenschap betekent dat de giften die je bij leven doet niet verrekend worden bij je overlijden. Heb je twee kinderen en krijgt één van beiden een schenking? Dan erven ze beiden een gelijk deel van wat er nog over is bij je overlijden. Het andere kind dat geen schenking kreeg, wordt dus niet gecompenseerd.

Is er een verband tussen de schenking vrij van inbreng en de legitieme portie?

Nee, voor de legitieme portie maakt het niet uit of een schenking vrij van inbreng is. De keuze voor wel of niet inbrengen heeft dus geen gevolgen voor de hoogte van de legitieme.

Wanneer kies je voor een inbrengverplichting bij een schenking?

Een inbrengverplichting ligt voor de hand als je meerdere kinderen hebt en aan één van hen een grote schenking doet. Inbreng betekent dat de kinderen dit moeten verrekenen bij je overlijden.