Vergoedingsrecht samenwoners, zo leg je het vast

Als je samen een huis koopt, is de kans groot dat één van beiden daar meer geld in stopt dan de ander. Bijvoorbeeld de overwaarde uit een vorig huis, eigen spaargeld of een schenking van je ouders. Mocht je in de toekomst uit elkaar gaan, dan wil je dit geld weer terug kunnen vragen. Hoe logisch dat ook klinkt, het is niet in de wet geregeld. Want er is geen wetboek voor samenwoners. Daarom is het belangrijk om elk vergoedingsrecht tussen samenwoners vast te leggen op papier. Alleen dan weet je zeker waar je aan toe bent.

Willen jullie zelf een vergoedingsrecht vastleggen, zonder kosten te maken bij de notaris? Bekijk dan eerst de video met uitleg hieronder en vul daarna het gratis voorbeeld contract in.

Wat is een vergoedingsrecht?

Een vergoedingsrecht is een vordering op je partner die ontstaat doordat je partner een goed verkrijgt ten laste van jouw vermogen. Het beste voorbeeld hiervan is de aankoop van een huis, waarbij jij meer geld inbrengt dan je partner. Er kan ook een vergoedingsrecht ontstaan als je een schuld van je partner aflost. Bijvoorbeeld in het geval dat je een erfenis krijgt en daarmee de gezamenlijke hypotheek afbetaalt.

Voor gehuwden en geregistreerd partners zijn beide vergoedingsrechten (verkrijging en aflossing) geregeld in artikel 1:87 van het Burgerlijk Wetboek. Omdat dit artikel niet geldt voor samenwoners, is het gebruikelijk om hierover iets af te spreken in een notarieel samenlevingscontract. Maar dat is niet verplicht. Het is ook mogelijk om je vordering vast te leggen in een onderhandse akte, zonder een bezoek aan de notaris.

Wanneer ontstaat een vergoedingsrecht?

Dat er voor gehuwden een wettelijke regeling is, betekent niet dat zij zich geen zorgen hoeven te maken. Conflicten over vergoedingsrechten leiden regelmatig tot slepende rechtszaken. Soms is er discussie over het wel of niet ontstaan van een vergoedingsrecht. In andere gevallen is er onenigheid over de hoogte van het bedrag.

Iets wat mij altijd verbaast, is dat een standaard samenlevingscontract vaak ruimer is geformuleerd dan het wetsartikel voor gehuwden. Vergelijk zelf maar eens de onderstaande teksten. Valt je op wat het verschil is?

De standaard clausule in een samenlevingscontract lijkt een veel ruimere basis te geven voor het ontstaan van een vordering op je partner. Iedere onttrekking kan leiden tot een vergoedingsrecht tussen samenwoners, ook als er geen sprake is van een koophuis. Denk bijvoorbeeld aan het aflossen van een consumptieve schuld. Ik vraag me serieus af of samenwoners dit wel willen.

Neem bijvoorbeeld de maandelijkse aflossing op een annuïtaire hypotheek. De meeste samenwoners willen niet dat er een vergoedingsrecht ontstaat als één van beiden daar meer aan betaalt dan de ander. Toch is dat volgens mij wel wat je afspreekt in een standaard samenlevingscontract. Bij gehuwden ontstaat hiervoor geen vergoedingsrecht. Dit komt doordat het inkomen waaruit de aflossing wordt betaald gemeenschappelijk is, vanwege de beperkte gemeenschap van goederen.

Beleggingsleer of nominaliteitsleer voor samenwoners?

Ik hoop dat ik je met bovenstaande uitleg heb overtuigd van de noodzaak om iets vast te leggen. Degene die meer inbrengt wil zekerheid over zijn rechten. Degene die minder inbrengt, wil duidelijkheid over zijn plichten.

Behalve de vraag of er een vergoedingsrecht ontstaat, is uiteraard van belang hoe hoog de vordering is. Vervolgens is nog de vraag of het bedrag gelijk blijft of mee stijgt of daalt met de waarde van de woning. We spreken van de nominaliteitsleer als de vordering gelijk blijft, ongeacht de waarde van de woning. De beleggingsleer houdt in dat de vordering groter of kleiner wordt als de waarde van de woning stijgt of daalt. Als je kiest voor de beleggingsleer, is van belang dat je vaststelt wat de waarde van de woning is op het moment dat het vergoedingsrecht ontstaat.

Verder is nog het begrip “matiging” van belang. Stel dat je samen een huis koopt van € 400.000 en dat je de koopprijs financiert met een hypotheek van € 300.000. Het restant van € 100.000 betaal jij uit je eigen vermogen. In dat geval kun je een vergoedingsrecht afspreken van € 50.000. De helft van die € 100.000 staat nog op je eigen naam en de andere helft heb je tegoed van je partner. Stel dat de waarde van de woning daalt naar € 390.000 en de hypotheek nog steeds € 300.000 is. Het aandeel van je partner in de overwaarde is € 45.000 terwijl je partner aan jou nog een schuld heeft van € 50.000. Moet je partner in dat geval het verschil betalen uit eigen vermogen of kies je voor matiging van het vergoedingsrecht tot € 45.000?

Vergoedingsrecht samenwoners vastleggen

In het voorbeeld contract hieronder kun je vastleggen waarom er een vergoedingsrecht ontstaat en hoe hoog het bedrag is. Ook kun je een keuze maken uit de beleggingsleer of nominaliteitsleer en vastleggen of je kiest voor matiging. Je kunt dit voorbeeld ook gebruiken wanneer je al een samenlevingscontract hebt. Pas in dat geval wel op dat je niet iets afspreekt wat in strijd is met de inhoud van je samenlevingscontract. Raadpleeg bij twijfel je notaris.

Heb je een vergoedingsrecht als er niks op papier staat?

Als er niks op papier staat, weet je niet waar je aan toe bent. Dat is niet alleen mijn mening, maar het blijkt ook uit de rechtspraak. In het ene geval krijgt iemand zijn geld wel terug, in het andere geval niet. Heb jij een discussie met je ex over de verdeling van de overwaarde? Dan is het verstandig om eens te gaan praten met een familierecht advocaat. Vaak is het eerste gesprek bij de advocaat gratis. Dit zijn een paar voorbeelden van zaken waarin de rechter uitspraak heeft gedaan:

• In deze zaak besloot de rechter dat er tussen samenwoners zonder samenlevingscontract ook een vergoedingsrecht kan ontstaan. Een van beiden had de hypotheek afgelost en de ander had de verbouwing betaald. Beide vergoedingsrechten vielen tegen elkaar weg.
• In deze zaak kwam de rechter tot het oordeel dat er juist geen vergoedingsrecht was voor de verbouwingskosten.
• Ook in deze zaak ging de overwaarde van het huis door de helft en kreeg de partner die meer inbracht zijn eigen geld niet terug.
• Zelfs met een samenlevingscontract is het maar de vraag of je je geld wel terug krijgt. Want als het er niet goed in staat, kun je fluiten naar je centen. Dat gebeurde ook in deze zaak waarin de rechter een beslissing moest nemen over de kosten van een verbouwing.
• Ook in deze zaak was het samenlevingscontract niet duidelijk maar kreeg iemand toch de kosten voor de verbouwing terug.
• In deze zaak besloot het Hof dat het recht op vergoeding na 5 jaar kan verjaren als je niks vastlegt. Ook in deze zaak en deze zaak was het vergoedingsrecht verjaard. Maar in deze recente zaak was er weer geen sprake van verjaring. Het kan dus alle kanten op gaan!

Meer lezen?

• Dit staat er in een standaard samenlevingscontract.
• Op deze 7 websites kun je zelf een samenlevingscontract maken.
• Ze leg je zonder notaris vast wat van wie is.
• Liever geen vergoedingsrecht? Met deze afspraak in je contract gaat alles door de helft.

Veelgestelde vragen: