Check hier of een tweetrapstestament in 2023 nog zin heeft

Het is veel ouderen een doorn in het oog dat ze belasting moeten betalen op het moment dat de eerste van beiden overlijdt. Gelukkig kun je daar wat aan doen door een slim testament te maken. Een term die daarbij vaak voorbij komt, is het “tweetrapstestament”. Wil jij weten of een tweetrapstestament geschikt is voor jou in 2023? In de handige tabel hieronder kun je zelf opzoeken of het bij je past. Ook leg ik met voorbeelden en berekeningen uit hoe een tweetrapstestament werkt en wat de nadelen zijn.

Wil je precies weten hoe het uitpakt voor jouw situatie? Pak dan een pen en papier en bekijk het filmpje hieronder. Daarin leg ik uit hoe je zelf kunt berekenen of het voor jou wel of geen zin heeft om een tweetrapstestament te maken:

De notariskosten voor een tweetrapstestament lopen uiteen van € 396 tot € 1.552. Gezien het enorme verschil loont het de moeite om eerst een paar offertes aan te vragen voordat je een notaris kiest. Je kunt de tarieven bij jou in de buurt bekijken op de pagina Tweetrapstestament. Het opvragen van een offerte kost maar een paar minuten en kan je een hoop geld besparen.

Wat is een tweetrapstestament?

Een tweetrapstestament is een speciaal soort testament voor een echtpaar met kinderen. Het doel daarvan is het uitstellen van de erfbelasting tot na het overlijden van de langstlevende.

Stel je hebt nu geen testament of een standaard testament. Op het moment dat de eerste overlijdt, zijn de langstlevende en de kinderen samen erfgenaam. Maar de kinderen krijgen hun deel nog niet. Dit komt doordat de hele erfenis eerst naar de langstlevende gaat. Die wordt dus eigenaar van het huis, de inboedel en de bankrekening. De kinderen erven in ruil daarvoor een vordering. Ik noem dat zelf een “tegoedbon”. Je hebt als kind je deel nog tegoed en je krijgt het pas nadat de langstlevende overlijdt. Lees dit blog als je meer wilt weten over hoe een standaard testament werkt.

Bij een standaard testament erft je kind dus een vordering. Over de waarde van deze vordering betaalt je kind erfbelasting. De langstlevende is verplicht om deze belasting voor te schieten. Voor sommige stellen is dat een groot probleem. Want stel dat je vermogen vast zit in het huis. Waar haal je dan het geld vandaan om de belasting betalen? Met een tweetrapstestament heb je dit probleem niet. Want daarmee erft de langstlevende ook alles, maar dan zonder een schuld aan de kinderen. Je kind erft bij het eerste overlijden dus geen vordering. En daarom betaal je daarover ook geen erfbelasting. Dat hoeft pas wanneer de laatste van beiden overlijdt.

Waarom kozen zoveel mensen al voor een tweetrapstestament?

Een uitzending van het tv-programma Radar in 2010 was voor het notariaat een geschenk uit de hemel. De huizenmarkt was het jaar daarvoor ingestort en de notaris kon wel wat extra werk gebruiken. In de uitzending kwam een weduwnaar aan het woord die na het overlijden van zijn echtgenote € 3.000 erfbelasting moest betalen. Voor hem een groot probleem omdat hij geen spaargeld had. Zijn vermogen zat vast in het huis. De oplossing hiervoor is een tweetrapstestament. Had zijn vrouw maar zo’n testament gehad, want dan was de belasting € 0,- geweest.

Het notariaat aarzelde geen moment en sprong er bovenop. Door het hele land werden lezingen gehouden en tienduizenden stellen kochten testamenten alsof het warme broodjes waren.

Het kwalijke aan de hele situatie is dat Radar niet vertelde hoeveel vermogen het echtpaar had. Ik heb zelf berekend dat dit ongeveer € 350.000 moet zijn geweest. Ja, hallo? De doorsnee Nederlander heeft dat helemaal niet! Dus geen wonder dat dit niet werd gemeld. Want de meeste kijkers zouden meteen weg zijn gezapt naar een ander kanaal. Rijke mensen, daar hebben we geen medelijden mee.

Tot op de dag van vandaag kopen mensen nog steeds een tweetrapstestament zonder uit te rekenen of het wel zin heeft.

Valt het met die erfbelasting wel mee?

De beste manier om er achter te komen of de erfbelasting voor jou een punt van zorg is, dat is het meedoen met de berekening in de video hierboven. Vul je eigen cijfers in en je weet precies hoe het in jouw situatie uitpakt. Maar er zijn nog twee dingen die je moet weten over de erfbelasting:

1. Bij het overlijden van de eerste echtgenoot heb je bij een standaard testament recht op een korting op de erfbelasting op basis van je leeftijd. De meeste mensen weten dat niet. Hierdoor is de belasting een stuk lager dan je denkt. Klik hier voor een uitleg daarover op de site van de fiscus. Of klik hier om mijn uitleg daarover te lezen, met voorbeelden en tips.
2. Kun je de erfbelasting niet in één keer betalen omdat je geld vast zit in een koophuis? Dan mag je dat in termijnen doen. Je kunt dus ook uitstel krijgen zonder een duur testament te maken! Klik hier voor een uitleg daarover op de site van de fiscus. Bekijk ook dit nieuwe beleid waarmee je zelfs renteloos uitstel kunt krijgen.

Heeft een tweetrapstestament ook nadelen?

Elk voordeel heeft zijn nadeel. En dat geldt ook zeker voor het Radar testament. Dit zijn de mogelijke nadelen van een tweetrapstestament:

1. Met een tweetrapstestament gaat bij het overlijden van de langstlevende het hele vermogen in één keer naar de kinderen. Je krijgt daarbij niet de korting op de erfbelasting die je bij een standaard testament wel hebt. De totale belasting over beide erfenissen is daardoor hoger dan bij een standaard testament.
2. De langstlevende moet met een tweetrapstestament meer inzage in de erfenis geven aan de kinderen dan bij een standaard testament. Dat is geen probleem als je samen kinderen hebt. Maar wat vind je daarvan als de erfenis naar de stiefmoeder van je kinderen gaat? In deze zaak besloot de rechter dat de langstlevende zelfs inzage in haar eigen privé vermogen moest geven! Heb je stiefkinderen? Begin er dan niet aan.
3. Stel dat je langstlevende partner een nieuwe relatie krijgt. Of stel dat de verhouding tussen de langstlevende en een kind verstoord raakt. Het kan zijn dat de langstlevende na jouw overlijden iets wil regelen voor een nieuwe partner. Of dat hij of zij één van de kinderen wil onterven. Als jij kiest voor een tweetrapstestament, dan is het voor je partner een stuk moeilijker om een nieuw testament te maken. Dit komt omdat de kinderen bij het tweede overlijden meer rechten hebben dan bij een standaard testament. Dit gaat ten koste van de vrijheid van je partner.

Wanneer heeft een tweetrapstestament zin in 2023?

Bij een tweetrapstestament draait het er om dat je de erfbelasting bij het eerste overlijden wilt uitstellen. Het eerste wat je dus wilt weten, is of je zonder testament bij het eerste overlijden wel belasting betaalt. Want als je niks hoeft te betalen, dan valt er ook niks uit te stellen. Het wel of niet moeten betalen van erfbelasting hangt af van je leeftijd, hoeveel kinderen je hebt en hoe groot je vermogen is. In de tabel hieronder kun je op basis van je leeftijd en het aantal kinderen het bedrag opzoeken waarover je geen belasting betaalt.

• Is je vermogen kleiner dan het bedrag in de tabel hieronder? Dan heeft een tweetrapstestament geen zin en kun je veel beter kiezen voor dit alternatief.
• Is je vermogen groter dan het bedrag in de tabel hieronder? Dan kun je de erfbelasting uitstellen met een tweetrapstestament. Wil je precies weten hoeveel geld dat scheelt in jouw situatie? Bekijk dan de video bovenaan deze pagina waarin ik uitleg hoe je dat zelf kunt berekenen.

Hierna volgen een paar voorbeelden.

1. Het voorbeeld van Henk en Ingrid

Henk en Ingrid zijn beiden 68 jaar. Ze zijn getrouwd in gemeenschap van goederen en hebben samen twee kinderen. Op dit moment hebben ze nog geen testament. Ze hebben een appartement met een WOZ waarde van € 230.000. Er zit nog een hypotheek op van € 80.000. Verder hebben ze een auto die € 10.000 waard is en € 20.000 spaargeld. Het vermogen is in totaal € 180.000 waard.

Wanneer Henk in 2023 als eerste overlijdt, erft Ingrid alles. Elk kind erft in ruil daarvoor een vordering van € 30.000. Omdat Ingrid nog maar 68 jaar is, krijgt het gezin van de fiscus een korting van 48%. De “tegoedbon” van € 30.000 is daardoor maar € 15.600 waard. Dit is lager dan de vrijstelling voor de erfbelasting (in 2023: € 22.918 per kind). Wanneer Henk overlijdt, betaalt Ingrid geen erfbelasting. Een tweetrapstestament is bij dit voorbeeld dus niet nodig.

2. Het voorbeeld van Jack en Nelly

Jack en Nelly zijn beiden 82 jaar. Ze zijn gehuwd in gemeenschap van goederen en hebben één kind. Ze wonen al 45 jaar in dezelfde vrijstaande woning met een WOZ waarde van € 520.000. Het huis is vrij van hypotheek want die hebben ze helemaal afgelost. Doordat alles in het huis zit, hebben ze maar € 5.000 spaargeld. Jack en Nelly hebben naast hun AOW een klein pensioen. Ze zijn nog heel fit voor hun leeftijd en niet van plan om te verhuizen.

Wanneer Nelly als eerste overlijdt in 2023, erft Jack het huis. Het kind heeft van Jack € 131.250 tegoed. Omdat Jack 82 jaar is, gaat hier een korting van 24% vanaf. De tegoedbon van het kind heeft voor de belasting dus een waarde van € 99.750. Daarvan is € 22.918 vrijgesteld en € 76.832 belast tegen 10%. Jack moet dus € 7.683 erfbelasting voorschieten over het erfdeel van zijn kind. Dat is meer dan er op de bank staat. Bij deze berekening is het dus heel slim om een tweetrapstestament te maken. Daarmee gaat de erfbelasting bij het eerste overlijden naar € 0,-.

3. Het voorbeeld van Monique en Frits

Monique en Frits zijn beiden 75 jaar. Ze zijn gehuwd in gemeenschap van goederen en hebben een zoon en een dochter. Ze wonen in een appartement met een WOZ waarde van € 220.000. Daar zit een hypotheek op van € 150.000. Ze hebben nog een tweede woning, zonder hypotheek, die € 180.000 waard is. In dat huis woont hun dochter. Aan hun zoon hebben ze € 50.000 uitgeleend. Ze hebben een mooie camper van € 40.000. Op de bank staat € 20.000. Frits en Monique hebben een goed pensioen. De dochter betaalt daarom geen huur. En de zoon betaalt over zijn schuld een lage rente. Het totale vermogen is € 360.000 en ze hebben een prima inkomen.

Wanneer Frits als eerste overlijdt in 2023, erft Monique alles. De kinderen hebben elk € 60.000 van haar tegoed. Omdat Monique 75 jaar is, gaat er 30% van de “tegoedbon” af. Ieder kind erft dus een vordering van € 60.000 maar voor de erfbelasting is deze € 42.000 waard. Daarvan is € 22.918 vrijgesteld en € 19.082 belast voor 10%. Monique betaalt per kind € 1.908 erfbelasting. In totaal is zij dus € 3.816 kwijt. Met een tweetrapstestament gaat dit omlaag naar € 0,-. Houdt Monique daarna het vermogen in stand? Dan gaat de belasting over haar eigen erfenis omhoog van € 19.416 naar € 26.832. In totaal gaat de erfbelasting over beide erfenissen met € 3.600 omhoog als ze kiezen voor een tweetrap.

Dit echtpaar moet dus niet kiezen voor een tweetrapstestament. Want de belasting bij het eerste overlijden is prima op te brengen. En voor de kinderen blijft er na het overlijden van beide ouders minder over omdat de totale belasting met een tweetrap omhoog gaat.

Conclusie

Voor de meeste mensen is een tweetrapstestament niet nodig. Alleen bij het tweede voorbeeld van Jack en Nelly is het slim om hier wat mee te doen. Koop dus geen tweetrapstestament voordat je een berekening van de erfbelasting hebt gemaakt. Kom je daar zelf niet uit? Maak dan een afspraak bij een notaris of estate planner. Die helpt je graag verder.

Meer lezen?

• Een goed alternatief voor het tweetrapstestament is het opvullegaat.
• Met dit voorbeeld testament kun je duizenden euro’s zorgkosten besparen!
• Nog niks geregeld voor als je dement wordt? Check hier mijn top 10 tips voor je levenstestament.
• Lees hier waarom je meer erfbelasting betaalt wanneer je een goed pensioen erft.
• Mijn top 10 tips voor wie er alles aan wil doen om minder erfbelasting te betalen.

Veelgestelde vragen: