Het zal je maar gebeuren, je denkt een erfenis te krijgen maar er blijkt niks meer te zijn. Als iemand geld heeft ontvreemd, dan kun je natuurlijk achter de dief aangaan. Maar wat als de overledene uit vrije wil zijn geld weg heeft gegeven? Ook dan zijn er gevallen waarin je een schenking kunt terugvorderen na overlijden.
1. De verboden gift
Iemand die in de zorg werkt, mag niet erven van zijn patiënt. Verzorgt iemand jou beroepshalve tijdens een terminale ziekte? Dan mag je die persoon dus niet opnemen in je testament. Zo’n bepaling is simpelweg niet geldig. Op het gebied van schenkingen aan een verzorger is de wet iets milder. Zo’n schenking is in beginsel geldig maar kan wel vernietigd worden. Ook na het overlijden kan een erfgenaam zo’n schenking op deze manier terugvorderen.
Ook al is de schenking in beginsel geldig, een verzorger hoort deze niet aan te nemen. Het mag niet op grond van zijn arbeidscontract en het is ook tuchtrechtelijk niet toegestaan.
2. Legitieme portie geschonden
Een schenking kan ook aangevochten worden door een onterfd kind. Stel iemand heeft twee kinderen en wil één daarvan onterven in een testament. Het eerste wat de notaris dan vertelt, is dat het onterfde kind altijd nog recht heeft op een kwart van de erfenis. Want de legitieme is de helft van het normale erfdeel. Dan zou je op het idee kunnen komen om bij leven alles al weg te geven. Als de erfenis leeg is, dan is de legitieme toch nul? Nee, dat is niet het geval. Voor de berekening van de legitieme moet je schenkingen als deze weer bijtellen. Het onterfde kind kan vervolgens een gift inkorten.
3. De in te brengen gift
De schenker kan ook bewust of onbewust hebben bepaald dat de erfgenamen giften moeten verrekenen. Iemand kan bijvoorbeeld een schenking doen aan één erfgenaam en daarbij vergeten dat in het testament staat dat de andere erfgenamen deze mogen terugvorderen na overlijden.
Stel dat je drie kinderen hebt en € 90.000 aan vermogen. Normaal gezien zou ieder kind € 30.000 erven. Geef je één van de drie € 15.000 bij leven, dan is er nog € 75.000 over en zouden ze alle drie € 25.000 erven. Het kind dat een gift ontving, heeft in totaal dan € 40.000 gekregen. Staat er in het testament dat de kinderen giften moeten verrekenen? Dan erven de andere twee kinderen ieder € 30.000 en gaat de resterende € 15.000 naar het kind dat een gift kreeg. Op die manier hebben ze alle drie toch evenveel gehad.
Een misverstand dat vaak voorkomt, is dat iemand denkt dat deze clausule van invloed is op de legitieme portie. Dat is niet het geval. De wet bepaalt welke schenkingen je daarvoor wel en niet bijtelt. De inhoud van het testament maakt daarbij geen verschil. Want de legitieme is waar je recht op hebt “in weerwil van” wat er in het testament staat. Wel of niet inbrengen is een kwestie tussen de erfgenamen. Een onterfd kind is geen erfgenaam en merkt dus niks van deze clausule.
4. Ontbrekende toestemming
Nog een optie is dat een langstlevende er achter komt dat zijn of haar overleden partner stiekem een grote schenking heeft gedaan. Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap heb je daarvoor toestemming nodig. Zonder deze toestemming is een schenking vernietigbaar. Dit houdt in dat een schenking teruggedraaid kan worden.
Meer lezen?
- Ook clausules in een testament kunnen ongeldig zijn.
- Dit zijn je rechten wanneer je onterfd bent.
- Meer uitleg over inbreng.
- Meer uitleg over de toestemming tussen echtgenoten.
Veelgestelde vragen:
Kun je een schenking terugvorderen?
Soms kun je als schenker zelf een schenking terugvorderen. Dit kan bijvoorbeeld als je hebt afgesproken dat de schenking herroepelijk is. Of het kan doordat iemand de schenking vernietigt als daar een grond voor aanwezig is. Ook na overlijden zijn er situaties waarin een erfgenaam of legitimaris een schenking nog kan terugvorderen.
Kan een schenking aangevochten worden?
Ja, een schenking kan in aardig wat gevallen aangevochten worden. Bijvoorbeeld als de toestemming van de echtgenoot ontbreekt, als de legitieme geschonden is of als het een verboden gift was.