Wat is het recht van gebruik en bewoning?

Met een recht van gebruik en bewoning in je testament mag je partner in het huis blijven wonen als jij overlijdt. In dit blog leg ik uit hoe het werkt, waarom je hiervoor kunt kiezen en waar je op moet letten. Bekijk ook even de video met uitleg en tips hieronder:

Wat is een recht van gebruik en bewoning?

Een recht van gebruik en bewoning is een beperkt vruchtgebruik op een huis. Het is een persoonlijk recht, wat betekent dat je de woning alleen maar zelf mag gebruiken. Je kunt het huis dus niet verkopen of verhuren. Meestal eindigt het recht vanzelf als je verhuist.

Wanneer kies je voor een recht van gebruik en bewoning?

Koos en Anna wonen sinds kort samen en hebben daarom een afspraak bij de notaris om te praten over hun testament. De vrouw van Koos is 15 jaar geleden overleden. Hij heeft twee kinderen en een vrijstaand koophuis zonder hypotheek. Anna heeft ook twee kinderen. Zij heeft haar huis verkocht en is bij Koos ingetrokken. Samen zijn ze veel bezig in de tuin. Ze hopen daar nog een paar mooie jaren van te kunnen genieten. Ze zijn van plan om over een jaar of vijf naar een senioren appartement te verhuizen.

Koos maakt zich veel zorgen over zijn gezondheid. Als hem wat overkomt, wil hij niet dat Anna op straat staat. Anna heeft genoeg eigen geld en wil daarom geen erfgenaam zijn van Koos. Maar zij wil wel graag zelf kunnen beslissen hoe lang zij nog in het huis blijft wonen als Koos overlijdt. De notaris stelt daarom voor dat Koos in zijn testament een recht van gebruik en bewoning opneemt. De kinderen van Koos erven in dat geval het huis maar Anna mag er blijven wonen zo lang zij wil. In de tussentijd moet zij ook de kosten van de woning dragen. Anna mag het huis niet verkopen of verhuren. Het recht van gebruik en bewoning is alleen voor haar zelf en is dus persoonlijk.

Voor Koos en Anna is dit een perfecte regeling. De kinderen hebben veel zekerheid over hun erfdeel en Anna heeft veel vrijheid.

Wat is een metterwoonclausule?

Een metterwoonclausule is de afspraak dat het recht van gebruik en bewoning vanzelf eindigt als je verhuist. Door deze afspraak is het niet nodig om op dat moment afstand te doen van het recht van gebruik en bewoning. Daarmee bespaar je een hoop kosten en belasting.

Waar moet je op letten?

Als je een recht van gebruik in je testament wilt zetten, dan raad ik je aan om de volgende punten met de notaris te bespreken:

1. Zit er nog een hypotheek op het huis? Zo ja, wat gebeurt daarmee als je overlijdt? Als de bank de lening opeist dan kan dit betekenen dat het huis moet worden verkocht.
2. Ben je wel de enige eigenaar van het huis? Als je vorige partner overleden is, dan kan een erfgenaam ook recht hebben op een deel.
3. Hoeveel erfbelasting moeten de kinderen betalen over het huis en heb je dat wel op de bank staan?
4. Als je nog geen 5 jaar samenwoont, dan heeft je partner geen recht op een vrijstelling voor de erfbelasting. Dit kun je oplossen met een samenlevingscontract.
5. Wie gaat de kosten voor de woning dragen? Denk daarbij aan energie, verzekering, de hypotheek, onderhoud en de gemeentelijke lasten.
6. Het opnemen van een metterwoonclausule en waarom dit fiscaal gunstig is.
7. Of je testament alleen maar geldt voor dit huis of ook voor een volgend koophuis.
8. Denk er aan om in je testament ook te zetten wie de inboedel, je auto, kunst, antiek en sieraden erft. Krijgt je partner het vruchtgebruik van de inboedel? Denk er dan over na wanneer dit eindigt. Is de inboedel voor de kinderen als je partner verhuist? Of krijgen de kinderen de inboedel pas als je partner overlijdt?
9. Mag je partner zelf kiezen hoe lang hij of zij in het huis wil blijven wonen of geldt hiervoor een termijn van een aantal jaren?
10. Of je partner nog mag kiezen voor een andere regeling. Denk aan een bedrag in geld als je partner meteen na je overlijden verhuist. Of het recht om het huis te kopen van je kinderen.

Hoe werkt een recht van gebruik en bewoning fiscaal?

Fiscaal wordt een recht van gebruik en bewoning in een testament net zo behandeld als een vruchtgebruik. Dat is goed nieuws want dit is meestal heel gunstig voor de erfbelasting en inkomstenbelasting.

• Bij een recht van gebruik en bewoning zit het huis voor je partner in Box 1.
• Bij een recht van gebruik en bewoning hoeven de kinderen het huis voor de inkomstenbelasting niet op te geven in Box 3.
• Voor de erfbelasting geldt een gunstige waardering van het recht van gebruik en bewoning.
• Op grond van artikel 220 van de Gemeentewet gaat de WOZ aanslag naar degene die het recht van gebruik en bewoning heeft.

Meer lezen?

• Dit staat er in een contract voor senioren die samenwonen.
• Met een standaard testament gaat alles naar je partner.
• Als je getrouwd bent, heeft de langstlevende altijd recht op het huis en de inboedel.
• Of kies voor een warmer testament waarbij je partner het huis wel mag verkopen of verhuren.
• Nog een stapje verder gaat dit testament waarbij je partner de hele erfenis mag opmaken.

Veelgestelde vragen: