Plaatsvervulling voor aanwas? Dit is wat het betekent.

In een testament staat normaal gezien dat plaatsvervulling voor aanwas gaat. De meeste mensen willen dat ook, maar niet iedereen kiest er voor. Misschien behoor jij ook tot die tweede categorie. In dit blog ontdek je wat de betekenis is van plaatsvervulling en aanwas in het erfrecht. Ben jij bezig met je testament? Bekijk dan ook de video over alle opties hieronder:

In het erfrecht bij versterf kun je erven uit eigen hoofde of bij plaatsvervulling. Zonder testament kunnen uit eigen hoofde erven: je echtgenoot, kinderen, ouders, broers, zussen, grootouders of overgrootouders. Stel dat één van die personen vóór jou overlijdt of de erfenis verwerpt. Dat deel van je erfenis gaat dan naar iemand anders. Daarbij heb je de keuze tussen plaatsvervulling en aanwas.

Wanneer heb je plaatsvervulling in het erfrecht?

Plaatsvervulling ziet op het geval dat een erfgenaam vóór jou overlijdt of je erfenis verwerpt. De kinderen van die erfgenaam komen dan in zijn of haar plaats. Als je geen testament hebt, kiest het erfrecht standaard voor plaatsvervulling. In het voorbeeld hieronder heeft de erflater geen testament en is een kind vóór hem overleden. Hierdoor gaat het erfdeel door plaatsvervulling naar de kleinkinderen:

De kleinkinderen die de plaats van hun ouder vervullen, krijgen samen dat erfdeel. In je testament kun je daar van afwijken. Zo maak ik wel eens mee dat een grootouder na het overlijden van een kind geen contact meer heeft met de kleinkinderen. Een vreselijke situatie natuurlijk. Maar ik kan me in zo’n geval voorstellen dat je de kleinkinderen uit je testament haalt en de andere kinderen tot erfgenaam benoemt. In dat geval spreken we niet van plaatsvervulling en ook niet van aanwas omdat je na het overlijden van je kind een nieuw testament maakt met een andere erfstelling.

Wat is de betekenis van aanwas in het erfrecht?

Aanwas ziet ook op het geval dat een erfgenaam vóór jou overlijdt of de erfenis verwerpt. Maar in dit geval is het erfdeel niet voor de kinderen maar gaat het naar de andere erfgenamen. De betekenis van aanwas in het erfrecht is dat de groep van erfgenamen dus kleiner wordt.

Stel dat de erflater uit het vorige voorbeeld al geen contact meer had met de kleinkinderen toen zijn kind nog in leven was. Dan kon hij in zijn testament zetten dat de vier kinderen samen erfgenaam zijn, maar dat bij overlijden van een kind dat deel niet naar de kleinkinderen gaat. In dat geval kies je dus voor aanwas omdat je geen plaatsvervulling wilt. Als na het maken van dat testament een kind overlijdt, wast zijn erfdeel aan bij de andere kinderen:

Ook zonder testament kan er sprake zijn van aanwas. Denk aan het geval dat de erflater in het voorbeeld hierboven geen testament heeft en overlijdt na zijn kind. De kleinkinderen kunnen in dat geval de erfenis verwerpen. Het erfdeel van hun overleden ouder wast in dat geval aan bij hun ooms en tantes.

Wanneer gaat plaatsvervulling voor aanwas?

In het erfrecht bij versterf gaat plaatsvervulling voor aanwas. Dit betekent dat het erfdeel van een overleden erfgenaam in beginsel naar zijn kinderen gaat. Pas als iemand geen enkele afstammeling heeft, wast het erfdeel bij overlijden of verwerping aan bij de andere erfgenamen.

Het “erfrecht bij versterf” bevat de regels die gelden als er geen testament is. In een testament mag je van die regels afwijken. Je kunt dus ook aanwas voor plaatsvervulling laten gaan. Denk bijvoorbeeld aan een tante die een grote groep neven en nichten tot erfgenamen benoemt en daarbij geen plaatsvervulling wil. Als die tante kiest voor aanwas, dan gaat het erfdeel van een overleden neef of nicht naar de andere neven en nichten. Daardoor blijft de erfenis altijd binnen één generatie.

Stel je zet het volgende in je testament: “ik benoem mijn neven en nichten tot mijn erfgenamen, tezamen en voor gelijke delen”. De woorden “tezamen en voor gelijke delen” betekenen dat je kiest voor aanwas. Dat is niet voor iedereen even duidelijk. Ik zet er zelf daarom vaak nog wat meer bij. Bijvoorbeeld dat dit betekent dat plaatsvervulling uitgesloten is en dat bij overlijden of verwerping het erfdeel aanwast bij de andere erfgenamen.

Hoe zit het met plaatsvervulling bij verwerping?

Ook bij verwerping is er sprake van plaatsvervulling. Denk aan het geval dat je de erfenis van je vader wilt verwerpen omdat hij alleen maar schulden nalaat. Dan gaat de erfenis door plaatsvervulling naar je kinderen en ben je nog niet van het probleem af. Want voor minderjarige kinderen mag je alleen verwerpen met toestemming van de kantonrechter. Overleg in zo’n geval eerst met de notaris voordat je de erfenis verwerpt.

Aanwas en afwijkende erfdelen

Het is heel normaal om je erfgenamen ongelijke erfdelen na te laten. Denk bijvoorbeeld aan het geval dat je twee goede vrienden ieder 20% van je erfenis gunt en de resterende 60% aan je zus nalaat. Stel dat je daarbij kiest voor aanwas en dat één van die twee vrienden vóór jou overlijdt. Waar moet in dat geval die 20% naar toe? Krijgen die andere vriend en je zuster ieder de helft daarvan? Dan gaan hun erfdelen omhoog naar 30% en 70%. Maar je kunt ook kiezen voor aanwas naar evenredigheid van de erfdelen. In dat geval delen ze die 20% in de verhouding 20/60 en gaan de erfdelen omhoog naar 25% en 75%.

Meer lezen?

• Dit zijn de 7 dingen die je moet weten voordat je een erfenis verwerpt.
• In dit standaard testament gaat plaatsvervulling voor aanwas.
• Bij overlijden van een kind kun je een kleinkind niet helemaal uitsluiten.
• Erfenis verwerpen namens je minderjarige kind? Hier moet je op letten.
• Dit gebeurt er als een erfgenaam na de erflater overlijdt.
• Dit zijn de fiscale gevolgen van plaatsvervulling.

Veelgestelde vragen: