Pensioenimputatie verlaagt vrijstelling erfbelasting langstlevende

Als partner heb je in 2023 recht op een maximale vrijstelling voor de erfbelasting van € 723.526. Maar in veel gevallen is dat bedrag een stuk lager. Want de waarde van het nabestaandenpensioen dat je erft, gaat van de vrijstelling af. Dat noemen we pensioenimputatie. In dit blog leg ik uit hoe je zelf de pensioenimputatie en de vrijstelling voor de erfbelasting kunt berekenen.

Wil je direct aan de slag met je eigen cijfers? Bekijk dan de video hieronder:

Pensioenimputatie berekenen in 2023

De formule voor het uitrekenen van de pensioenimputatie bestaat uit deze stappen:

1. Je zoekt het bruto bedrag op dat je als langstlevende per maand krijgt nadat je partner overlijdt.
2. Dat bedrag doe je keer 12 maanden zodat je het totale bedrag per jaar hebt.
3. Dit jaarbedrag vermenigvuldig je met een getal dat afhangt van je leeftijd. Je vindt dit getal in de tabel hieronder.
4. Nu heb je de bruto waarde van het nabestaandenpensioen berekend.
5. Van dit bedrag neem je 50% als basis voor de pensioenimputatie.
6. Van deze 50% mag je daarna nog 30% latentie aftrekken. Want over het bruto bedrag betaal je later nog inkomstenbelasting. In 2023 is de maximale latentie € 160.983. Zie voorbeeld 2 voor meer uitleg hierover.
7. Nu heb je het bedrag van de pensioenimputatie berekend. Dit is het bedrag dat je van de vrijstelling afhaalt.

Het komt er dus op neer dat de pensioenimputatie 35% is van de bruto waarde van het pensioen dat je erft. Maar je hebt altijd recht op een minimale vrijstelling. In 2023 is deze € 186.915. Erf je een heel hoog pensioen? Dan gaat je vrijstelling dus nooit naar € 0 vanwege dit minimale bedrag.

Laten we aan de hand van een paar voorbeelden bekijken hoe dit in de praktijk uitpakt.

Voorbeeld 1: een modaal pensioen

Martin en Bianca zijn beiden 49 jaar. Ze zijn getrouwd en hebben samen een vermogen van € 250.000. Martin is in loondienst en overlijdt plotseling in 2023. Bianca erft een modaal nabestaandenpensioen van € 20.000 per jaar. Op grond van de tabel hierboven is de waarde 13 keer het jaarbedrag. Dat is 13 keer € 20.000, dus € 260.000. Je verlaagt de vrijstelling met 35% van dit bedrag. Dit betekent dat de vrijstelling met € 91.000 omlaag gaat van € 723.526 naar € 632.526.

De vrijstelling is na deze verlaging nog steeds veel hoger dan de erfenis. Bianca hoeft zich dus geen zorgen te maken over de pensioenimputatie. In een doorsnee situatie is het gewoon niet van belang. Want een gemiddelde erfenis is veel lager dan de vrijstelling.

Heb jij ook een modaal pensioen maar een andere leeftijd? Dan kun je in de tabel hieronder opzoeken hoe het werkt in jouw situatie.

Voorbeeld 2: een zeer hoog nabestaandenpensioen

Erf je als langstlevende een hoog nabestaandenpensioen? Dan kan het heel anders uitpakken. Als je de percentages uit punt 5 en 6 samenvoegt, dan is de pensioenimputatie 35%. Maar bij een heel hoog pensioen is er bij punt 5 sprake van een maximaal bedrag. Dat bedrag is 30% van het verschil tussen de normale en minimale vrijstelling. In 2023 is dit verschil € 723.526 minus € 186.915 dus € 536.611. En 30% daarvan is € 160.983,30.

Bij een hoog pensioen betekent dit dat de imputatie hoger kan zijn dan 35%. De oorzaak daarvan is dat de maximale aftrek bij punt 5 lager kan zijn dan 30%. We noemen dit de “netto methode” van de pensioenimputatie.

In de tabel hieronder heb ik met rode getallen aangegeven hoe dit werkt. Stel dat Bianca uit het voorbeeld hierboven een pensioen erft van € 7.000 per maand, dus € 84.000 per jaar. In dat geval is de imputatie iets meer dan 35%. Door de maximale latentie gaat de vrijstelling dus verder omlaag. Bianca houdt in dit geval een vrijstelling over van € 338.509,30.

Voorbeeld 3: een bijzonder geval

In een bijzondere situatie kan de pensioenimputatie heel vervelend uitpakken.

Richard (43 jaar) en Annette (39 jaar) zijn sinds 2015 bij elkaar. Annette heeft een dochter van 11 uit haar vorige relatie. Richard heeft een goede baan bij een multinational. Het gezin heeft daardoor de afgelopen jaren in meerdere landen gewoond. Sinds kort wonen ze in Amsterdam zodat de dochter in Nederland naar de middelbare school kan gaan. Richard heeft in 2020 een woning gekocht voor € 550.000 met een volledige hypotheek. Annette had op dat moment geen inkomen. Daardoor staat de woning op Richard zijn naam. Hij heeft een verzekering afgesloten voor 100% van de hypotheek. In 2021 zijn Richard en Annette met elkaar getrouwd. Daardoor is Annette de enige erfgenaam van Richard. Als er wat met Richard gebeurt, krijgt zij de hele erfenis en een pensioen van € 48.000 per jaar.

Richard overlijdt plotseling in 2023. Annette erft de woning die op dat moment € 600.000 waard is. Vanwege de verzekering is het huis vrij van hypotheek. Zonder pensioenimputatie zou de erfenis ruim onder de vrijstelling blijven van € 723.526. Maar Annette erft op haar 39^e een partnerpensioen van € 48.000 per jaar. Daardoor heeft zij nog maar recht op een partnervrijstelling van € 488.326. Vanwege de pensioenimputatie betaalt Annette € 11.167,40 erfbelasting over het huis.

AOW, lijfrente en pensioenimputatie

De waarde van je AOW en ANW-uitkering telt gelukkig niet mee voor de erfbelasting. In beginsel gaat de pensioenimputatie alleen uit van het nabestaandenpensioen dat je als partner krijgt van een pensioenfonds. Wanneer je als partner een lijfrente erft, dan is de pensioenimputatie wel weer van toepassing. Heb je bij meer fondsen een pensioen opgebouwd? Dan ontvangt de langstlevende misschien meer dan één nabestaandenpensioen. In dat geval moet je de bedragen bij elkaar optellen voor de berekening van de pensioenimputatie.

Meer lezen?

• 10 tips voor wie echt geen erfbelasting wil betalen!
• Met dit testament kun je duizenden euro’s zorgkosten besparen.
• In deze tabel kun je zelf opzoeken of je rijk genoeg bent voor een opvullegaat.
• Of check hier vanaf welk bedrag een tweetrapstestament zin heeft.
• Zo reken je de erfbelasting uit (voorbeelden).

Veelgestelde vragen: