Ook buiten het erfrecht vind je rechten die iemand kan uitoefenen ten aanzien van een erfenis. Een voorbeeld hiervan is het ouderlijk vruchtgenot. In sommige gevallen heeft het zin om een uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot op te nemen in je testament. In dit blog leg ik uit wat dit betekent en waar je op moet letten als je een testament maakt.
Wat is ouderlijk vruchtgenot?
Ouderlijk vruchtgenot houdt in dat de ouders recht hebben op het inkomen dat hun kind heeft uit zijn of haar vermogen. Het geldt alleen voor minderjarige kinderen en voor ouders die het gezag hebben. Wordt het kind meerderjarig? Dan eindigt het ouderlijk gezag en het ouderlijk vruchtgenot automatisch. Is het kind minderjarig? Dan kan het zijn dat de vader geen ouderlijk gezag heeft, bijvoorbeeld omdat de vader het kind niet heeft erkend. Ook de moeder kan geen gezag hebben als zij uit het ouderlijk gezag is gezet. Zonder het gezag heeft een ouder geen vruchtgenot.
Bij het inkomen van het kind kun je denken aan rente op spaargeld, dividend op aandelen of huurinkomsten uit vastgoed. Het ouderlijk vruchtgenot ziet in beginsel ook op geërfd vermogen. Denk bijvoorbeeld aan een legaat van de grootouders aan het kleinkind. Of aan het geval dat de ouders van een kind gescheiden zijn en één van beide ouders overlijdt. Zonder testament gaat de erfenis naar het kind en heeft de ex partner in beginsel het ouderlijk gezag en dus ook het ouderlijk vruchtgenot.
Is uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot mogelijk?
Uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot is mogelijk in een testament of in een schenkingsakte. Tussen beide documenten is een belangrijk verschil. Een testament is een eenzijdige handeling terwijl een schenking meerzijdig is. Het uitsluiten van het ouderlijk vruchtgenot is alleen van belang als de betreffende ouder het gezag heeft. Is dat het geval, dan is die ouder ook nodig voor de aanvaarding van de schenking. Je hebt dus de medewerking nodig van degene die je wilt uitsluiten. Dit zal de meeste mensen er van weerhouden om een schenking te doen aan een minderjarige als de verhouding met één van de ouders verstoord is.
Maar bij een testament heb je dus geen medewerking nodig omdat dit een eenzijdige handeling is. Dat is goed nieuws voor grootouders die een kleinkind in hun testament willen opnemen maar niet willen dat hun schoonkind bepaalt wat met de erfenis gebeurt. Nog belangrijker is het voor de gescheiden ouder die zijn ex buiten de erfenis wil houden. In dat geval is je kind al erfgenaam en is een testament nodig om de rol van je ex zo klein mogelijk te maken. De uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot is in dat geval maar één van de dingen die je moet regelen. Bekijk de video hieronder als je wilt weten wat er allemaal mogelijk is:
Je kunt het ouderlijk vruchtgenot niet helemaal uitsluiten!
Elke notaris weet dat uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot mogelijk is. Maar een groot deel van het notariaat is niet bekend met een beperking hierop in de Wet op de inkomstenbelasting. Als één van beide ouders wat overkomt, heeft de andere ouder in beginsel het ouderlijk gezag. Dit heeft tot gevolg dat de andere ouder het vermogen van het kind moet opgeven in Box 3 en daarover belasting gaat betalen.
De ouder mag de Box 3 belasting verhalen op het vermogen van het kind. Deze regel doorbreekt de uitsluiting van het ouderlijk vruchtgenot in het testament. Daar valt wat voor te zeggen. Want het zou raar zijn als de ouder belasting betaalt over vermogen waar hij niet aan mag komen.
Kan je ex het testament aanvechten?
Stel je neemt in je testament alle maatregelen op uit het filmpje hierboven. Als jou wat overkomt, is het wel even schrikken voor je ex-partner dat hij of zij helemaal niks te zeggen heeft. De clausules in je testament zijn in beginsel “inferieur“. Dit betekent dat een kind dit kan verwerpen en in plaats daarvan een beroep op de legitieme kan doen. De legitieme is de helft van het normale erfdeel.
Een minderjarig kind mag zelf niet verwerpen maar de ouder kan dit wel doen. Daarvoor heeft de ouder een machtiging nodig van de kantonrechter. Die zal niet enthousiast zijn over een halvering van het erfdeel van het kind zodat de ouder wel het ouderlijk vruchtgenot heeft. Ik denk dat je ex om deze reden dus nooit een machtiging gaat krijgen. Het aanvechten van een testament zal in de praktijk vrijwel onmogelijk zijn.
Meer lezen?
- Op deze 5 manieren kan je ex nog recht hebben op je erfenis.
- Deze clausules kun je in een testament zetten om je ex uit te sluiten.
- Van belang voor grootouders: dit zijn alle opties voor een legaat aan je kleinkind.
Veelgestelde vragen:
Wat is het ouderlijk vruchtgenot?
Ouderlijk vruchtgenot houdt in dat de ouders recht hebben op het inkomen dat hun kind heeft uit zijn of haar vermogen. Het geldt alleen voor minderjarige kinderen en voor ouders die het gezag hebben. Het ouderlijk vruchtgenot kan ten aanzien van een schenking of een erfenis worden uitgesloten door de schenker of de erflater.
Wie beheert de erfenis van een minderjarig kind?
Het ouderlijk gezag omvat ook het beheer van de erfenis van een minderjarig kind. De erflater kan in plaats daarvan een testamentair bewindvoerder aanwijzen. Dit betekent dat iemand anders de erfenis beheert. Het ouderlijk gezag omvat in dat geval nog wel de erfrechtelijke bevoegdheden van het kind. Daarbij kun je denken aan het aanvaarden of verwerpen van de erfenis of het inroepen van de legitieme portie.
Kan een minderjarige een huis erven?
Een minderjarig kind mag eigenaar zijn van een registergoed en kan dus ook een huis erven. De meeste huizen zijn gefinancierd met een hypotheek. En dat is een lastig punt. Want de hypotheekschuld wordt opeisbaar door het overlijden van de eigenaar. De bank zal normaal gezien geen nieuwe lening verstrekken aan een minderjarige erfgenaam. Dat maakt een verkoop van het huis in de praktijk onvermijdelijk. Je kunt dit probleem voorkomen door een grote overlijdensrisicoverzekering af te sluiten. Daarmee kan je kind de hypotheek aflossen en de erfbelasting betalen. Het gevolg hiervan is dat je kind de woning niet hoeft te verkopen.