Levenstestament en opeten eigen huis? Zo werkt het!

Of je een levenstestament hebt en wat daar in staat, heeft gevolgen voor het moeten opeten van je eigen huis. Want zonder de juiste volmacht blijkt het meestal niet mogelijk om je vermogen op tijd weg te sluizen naar je erfgenamen. In dit blog ontdek je hoe het zit.

Waarom moet je het eigen huis opeten?

Sinds 2013 is de hoogte van de eigen bijdrage voor het verpleeghuis mede afhankelijk van je vermogen. Er wordt dus niet alleen gekeken naar de hoogte van je inkomen, maar ook naar de omvang van je vermogen. Op het moment dat je naar een instelling verhuist, telt de overwaarde van je eigen huis mee voor de eigen bijdrage. Als de eigen bijdrage hierdoor omhoog gaat, komt het er dus op neer dat je je eigen huis moet opeten.

Kun je dit voorkomen met een levenstestament?

Een levenstestament is een notariële akte waarin je een bijna onbeperkte volmacht geeft aan je vertrouwenspersoon. Dit kan bijvoorbeeld je partner zijn, één van de kinderen of een goede vriend. Standaard staat in een levenstestament dat de gemachtigde een registergoed mag verkopen en overdragen. Dit betekent dat de gevolmachtigde een huis te koop mag zetten bij de makelaar en een handtekening kan zetten onder de koopakte en de akte van levering.

Als het huis verkocht is, lost de notaris de hypotheek af uit de verkoopopbrengst. Daarna wordt het restant van de koopsom gestort op de bankrekening van de eigenaar. De volmachtgever ontvangt dus een bedrag op zijn of haar bankrekening. Daarom lost het verkopen van het huis het probleem van de hogere eigen bijdrage niet op. Want de overwaarde zit nog steeds bij degene die in het verpleeghuis zit. Dit kun je oplossen door het geld weg te geven.

Mag de gemachtigde je geld weggeven?

Wanneer een langstlevende echtgenoot in het verpleeghuis belandt, kan in het testament van de overleden echtgenoot staan dat de kinderen hun deel mogen opeisen. Daarbij gaat het om het erfdeel van de kinderen in de erfenis van de echtgenoot die al overleden is. Meestal is dat erfdeel een geldvordering die tot dat moment nog niet opeisbaar was. Het uitkeren van dit bedrag is geen schenking maar de nakoming van een bestaande verplichting. Dit mag een gemachtigde dus gewoon doen. Hetzelfde geldt voor een bewindvoerder. Ook die mag een opeisbare vordering gewoon uitbetalen.

Daarom zou je kunnen denken dat je geen levenstestament nodig hebt omdat het wegsluizen van vermogen ook kan met een bewind. Dit is een verkeerde conclusie. Allereerst maakt een levenstestament de verkoop van het huis een stuk gemakkelijker. Een bewindvoerder mag het huis niet verkopen zonder toestemming van de kantonrechter. Dit betekent dat er voorwaarden gelden, dat er overleg en correspondentie nodig is en dat je een taxatierapport moet laten maken. Een hoop gedoe dus.

Een tweede punt is dat een bewindvoerder in beginsel je geld niet weg mag geven. Een gevolmachtigde mag dit wel doen, mits je dit toestaat in je levenstestament. Stel dat er geen testament is waarin staat dat iets opeisbaar wordt. Bijvoorbeeld omdat de overleden echtgenoot geen testament had. Of omdat degene die in het verpleeghuis zit helemaal geen partner had. En stel dat degene om wie het gaat niet meer wilsbekwaam is. In dat geval is een verkoop en schenking op grond van het levenstestament de enige manier om het opeten van je eigen huis te voorkomen.

Wat staat er in een levenstestament over schenkingen?

In een levenstestament kun je bijvoorbeeld één van de beide clausules hieronder opnemen. De eerste is voor een echtpaar met kinderen en de tweede is voor een alleenstaande zonder kinderen. In beide gevallen sta je toe dat het vermogen bij leven wordt weggegeven om zorgkosten te besparen.

De gevolmachtigde is bevoegd om een schenking te doen aan mijn kinderen. Alle kinderen moeten daarbij gelijk worden bevoordeeld. De gevolmachtigde is niet bevoegd tot het doen van andere schenkingen.

Op het moment dat ik niet meer wilsbekwaam ben en definitief ben opgenomen in een verpleeghuis, is de gevolmachtigde bevoegd om grote schenkingen te doen aan mijn erfgenamen. Daaronder versta ik de personen die mijn erfgenamen zijn als ik zou overlijden op het moment van de schenking. Deze schenkingen moeten worden gedaan in dezelfde verhouding waarin deze personen tot erfgenaam zijn benoemd in mijn laatste testament. De gevolmachtigde is niet bevoegd tot het doen van andere schenkingen.

Is je gemachtigde zelf één van je toekomstige erfgenamen? Check dan of in het levenstestament staat dat de gemachtigde “twee petten” op mag hebben. Want als daarover niks in de volmacht staat, mag de gemachtigde zelf geen schenking ontvangen.

Kun je dit ook zonder levenstestament regelen?

Helaas zijn er te weinig plekken in verpleeghuizen. Daarom word je alleen opgenomen als je behoefte hebt aan “permanent toezicht” of de hele dag in de “nabijheid van zorg” moet zijn. Mensen voor wie dat geldt, zijn fysiek niet meer in staat om zelf een verhuizing en een verkoop te regelen. Geestelijk kun je er nog wel toe in staat zijn. Gelukkig kun je veel zaken op afstand regelen. Zolang je zelf nog wilsbekwaam bent, heb je geen levenstestament nodig voor juridische en financiële kwesties.

Helaas geldt voor veel mensen die in een zorginstelling wonen dat ze niet meer in staat zijn om zelf de regie te voeren over hun vermogen. Vaak komen de kinderen er op dat moment achter dat het te laat is om nog een levenstestament te maken. Want om een levenstestament te kunnen maken, moet je als volmachtgever nog kunnen overzien wat het betekent. In Duitsland noemen ze een levenstestament daarom ook wel een voorzorgvolmacht. Je regelt het op tijd, uit voorzorg voor het geval het later niet meer kan.

Meer lezen?

• Hier vind je gratis uitgebreide modellen met opties.
• Met dit slimme testament kunnen echtparen duizenden euro’s zorgkosten besparen.

Veelgestelde vragen: