In dit blog ontdek je hoe het zit met de erfbelasting over de legitieme portie van een onterfd kind. Ben jij als executeur bezig met het afwikkelen van de erfenis? Of ben je zelf een onterfd kind dat een beroep doet op zijn minimale rechten? Ik heb een complete serie video’s gemaakt over de legitieme portie. Je vindt ze allemaal op mijn YouTube kanaal. In de aflevering hieronder leg ik uit hoe je de legitieme portie verwerkt in de belastingaangifte:
Gaat er van je legitieme portie erfbelasting af?
Ja, van je legitieme portie gaat erfbelasting af. De Successiewet belast alle verkrijgingen krachtens erfrecht. Daaronder valt bijvoorbeeld een erfstelling of een legaat in een testament. Of de situatie dat iemand geen testament heeft en het erfrecht bepaalt wie de erfgenamen zijn. De legitieme portie is ook een verkrijging krachtens erfrecht en dus belast met erfbelasting. Gelukkig heeft een onterfd kind recht op dezelfde vrijstelling en tarieven als een kind dat wel erfgenaam is.
Wanneer een kind een beroep doet op de legitieme portie kunnen er twee dingen gebeuren:
- Het kind heeft recht op uitbetaling na 6 maanden. Bijvoorbeeld wanneer je als alleenstaande een kind onterfd ten gunste van een ander kind.
- Het kind heeft pas recht op uitbetaling na overlijden van de langstlevende. Dit is het geval als iemand zijn partner tot erfgenaam benoemt, waarbij het testament vermeldt dat het onterfde kind zijn deel nog niet mag opeisen.
De Successiewet houdt rekening met dit verschil. Dit betekent dat je de erfbelasting over de legitieme portie in het tweede scenario anders berekent dan in het eerste. Hierna leg ik met twee voorbeelden uit hoe het werkt.
Situatie 1: recht op uitbetaling na 6 maanden
Frits heeft geen partner en laat bij zijn overlijden € 100.000 na. Hij heeft twee kinderen, Gerard en Richard. Hij heeft zijn zoon Gerard onterfd. Zijn andere zoon Richard is hierdoor de enige erfgenaam. Gerard doet een beroep op de legitieme portie. Normaal gezien had hij € 50.000 geërfd. Zijn legitieme portie is de helft van dit bedrag, dus € 25.000.
Op grond van de wet moet Richard de legitieme portie uitbetalen na 6 maanden. Gerard moet dus eventjes wachten op zijn geld maar de Successiewet houdt daar geen rekening mee. De legitieme portie wordt voor de erfbelasting gewaardeerd op het volle bedrag van € 25.000. In 2023 heeft Gerard een vrijstelling van € 22.918. Daarboven gelden twee tariefschijven van 10% en 20%. In dit geval is het meerdere boven de vrijstelling voor beide zonen belast met 10%.
Het kan natuurlijk ook gebeuren dat een kleinkind recht heeft op een legitieme portie. Een kleinkind heeft recht op dezelfde vrijstelling als een kind maar de tarieven zijn hoger. Boven de vrijstelling gelden twee schijven van 18% en 36%. Het tarief blijft elk jaar hetzelfde maar het bedrag van de schijven wordt telkens verhoogd met een inflatiecorrectie. In de aangifte hoef je alleen het bedrag op te geven. De belastingdienst haalt er zelf de vrijstelling van af en past de juiste tarieven toe.
Situatie 2: recht op uitbetaling na overlijden langstlevende
Vaak beslissen ouders samen om een kind te onterven. In beide testamenten staat in dat geval dat de erfenis eerst naar de langstlevende gaat. Het onterfde kind mag zijn vordering pas opeisen als de langstlevende overlijdt. De Successiewet houdt daar rekening mee. Daarbij zijn twee begrippen van belang: de nominale waarde en de contante waarde. De nominale waarde is de hoogte van de vordering in euro’s. De contante waarde is marktwaarde van de vordering, rekening houdend met de niet-opeisbaarheid. Want een euro die je pas over 10 of 20 jaar krijgt, is op dit moment geen euro waard.
In dit geval is het belangrijk om goed op te letten bij de aangifte erfbelasting. Bij de ene manier moet je de nominale waarde invullen en berekent het programma zelf de contante waarde. Bij de andere manier moet je zelf de contante waarde invullen. Voor meer tips over de aangifte kun je de video hierboven bekijken. Kom je er niet uit? Vraag dan een notaris om de concept aangifte te controleren. Je kunt de aangifte opslaan als pdf en als bijlage toevoegen aan een e-mail.
Arie en Bianca zijn 68 jaar en getrouwd in gemeenschap van goederen. Hun totale vermogen is € 300.000. Ze hebben twee dochters, Charlotte en Denise. Arie overlijdt als eerste. Denise is onterfd en krijgt haar deel pas na het overlijden van Bianca. Normaal gezien hadden Charlotte en Denise ieder een vordering geërfd van € 50.000. De legitieme portie van Denise is de helft daarvan, dus € 25.000.
De nominale waarde van de legitieme is € 25.000. De contante waarde is lager. Deze hangt af van de leeftijd van Bianca. Je berekent de contante waarde door het percentage uit de tabel hieronder van de nominale waarde af te halen. Bianca is 68 jaar dus je haalt er 48% van af. De contante waarde is € 13.000. Dat is een stuk lager dan de vrijstelling. Denise betaalt over haar legitieme portie geen erfbelasting.
Tabel contante waarde:
| Leeftijd langstlevende op dag van overlijden: | Percentage dat je er af haalt: |
| tot 20 jaar | 96% |
| 20 tot 30 jaar | 90% |
| 30 tot 40 jaar | 84% |
| 40 tot 50 jaar | 78% |
| 50 tot 55 jaar | 72% |
| 55 tot 60 jaar | 66% |
| 60 tot 65 jaar | 60% |
| 65 tot 70 jaar | 48% |
| 70 tot 75 jaar | 42% |
| 75 tot 80 jaar | 30% |
| 80 tot 85 jaar | 24% |
| 85 tot 90 jaar | 18% |
| 90 jaar of ouder | 12% |
Veel mensen vragen zich af wat de bron is van deze tabel. Je vindt deze in het Uitvoeringsbesluit Successiewet. Het betreft de getallen in artikel 5. Deze vermenigvuldig je met het percentage uit artikel 10.
Wie betaalt de erfbelasting over de legitieme portie?
De erfbelasting over de legitieme portie van een onterfd kind wordt normaal gezien betaald door de executeur of de partner van de overleden ouder. Heeft een kind recht op uitbetaling na 6 maanden? Dan doet de executeur meestal aangifte voor de hele erfenis en betaalt hij ook de erfbelasting voor het onterfde kind. Die krijgt daarna dus een netto bedrag uitgekeerd.
Heeft een kind pas recht op uitbetaling na het overlijden van de langstlevende? Dan gebeurt er eigenlijk hetzelfde. Het kind krijgt een netto bedrag uitgekeerd omdat de langstlevende op verzoek verplicht is om de erfbelasting voor te schieten. Heeft de langstlevende daar geen zin in? Jammer dan, het is een wettelijke plicht. Dus in dat geval kan het onterfde kind naar een advocaat stappen.
Meer lezen?
- Stappenplan voor het onterfde kind, zo krijg je waar je recht op hebt.
- Is een kind onterfd en zit er een koophuis in de erfenis? Zo pak je dat aan.
- Zo reken je het bedrag uit waar een onterfd kind recht op heeft.
- Wil je als ouders een kind onterven? In dit blog lees je hoe dat werkt.
- Met deze 10 tips krijgt je onterfde kind zo weinig mogelijk.
- Deze eerste brief kun je als kind gebruiken om je deel op te eisen.
Veelgestelde vragen:
Wie betaalt de erfbelasting over de legitieme portie?
Als de legitieme meteen opeisbaar is, betaalt normaal gezien de executeur de erfbelasting en krijgt het onterfde kind een netto bedrag overgemaakt. Is de legitieme pas opeisbaar na het overlijden van de langstlevende? Dan is de langstlevende verplicht om de erfbelasting te betalen. De vordering van het kind wordt vervolgens met dit bedrag verlaagd. In beide gevallen ontvangt de legitimaris dus een netto bedrag omdat iemand anders de erfbelasting betaalt.
Wat komt in mindering op de legitieme portie?
Van de kosten die na een overlijden worden gemaakt, komen alleen de uitvaartkosten en vereffeningskosten in mindering op de legitieme portie. Verder gaan de giften die je bij leven hebt gekregen er van af. De erfbelasting komt normaal gezien ook in mindering op de legitieme portie omdat de executeur of de langstlevende partner dit betaalt. Je krijgt als onterfd kind dus een netto bedrag uitgekeerd.
Hoe hoog is de erfbelasting over de legitieme portie?
Iedere afstammeling heeft recht op dezelfde vrijstelling. Daarbij maakt het niet uit of je erfgenaam, legataris of legitimaris bent. De vrijstelling wordt elk jaar een beetje verhoogd. De tarieven voor kinderen en kleinkinderen zijn verschillend. Voor een kind zijn er twee tariefschijven van 10% en 20%. Voor een kleinkind zijn er twee tariefschijven van 18% en 36%.