Stellen die hun eerste kind verwachten, zijn tegenwoordig vaker niet dan wel gehuwd. Is jullie eerste kind op komst maar zijn jullie niet getrouwd? Dan behoor je dus tot de meerderheid. Voor samenwoners is bijna niks in de wet geregeld. Dit geeft je veel vrijheid om de zaken te regelen zoals je zelf wilt. Maar het betekent ook dat je alert moet zijn en meer zelf moet doen.
1. Erkenning
Als je gehuwd bent, gaat de wet er van uit dat de echtgenoot van de moeder de vader van het kind is. Dit betekent dat het ouderschap van de vader automatisch vaststaat. Voor samenwoners is dat niet het geval. Als vader moet je het kind dus erkennen, anders heeft het kind officieel maar één ouder. Erkennen kan gelukkig al tijdens de zwangerschap en het kost niks. Eén afspraak bij de gemeente is voldoende om dit te regelen. Op dat moment kun je ook aangeven welke achternaam het kind krijgt.
2. Aangifte
Als je kind geboren is, moet je binnen 3 dagen aangifte doen bij de gemeente. Ook dit is helemaal gratis. De aangifte zorgt er voor dat de overheid weet dat je kind bestaat. Dit betekent bijvoorbeeld dat je kind een BSN nummer krijgt. De meeste kinderen krijgen de achternaam van hun vader. Geldt dit ook voor jullie? Regel de erkenning dan tijdens de zwangerschap. Daarmee voorkom je dat de moeder mee moet naar de gemeente voor de aangifte van de geboorte.
3. Gezag
Tot 1 januari 2023 moest je de erkenning en het ouderlijk gezag los van elkaar regelen. De erkenning kon tijdens de zwangerschap maar het gezag van de vader kon je pas na de geboorte aanvragen bij de rechtbank. Na 1 januari 2023 heeft de erkenning automatisch tot gevolg dat je als vader ook het ouderlijk gezag hebt. Dit geldt alleen voor nieuwe erkenningen. Is je tweede kind op komst maar ben je nog altijd niet getrouwd? Dan hoef je voor het tweede kind alleen de erkenning te regelen. Heb je het eerste kind vóór 2023 erkend maar nog niet het gezag geregeld? Dan moet je dit nog wel doen. De nieuwe wet werkt dus niet terug. Gelukkig kan de aanvraag helemaal online en kost het niks.
4. Voogdij
Wat ook gratis kan, is het benoemen van een voogd. Vroeger kon dit alleen bij de notaris, nu kan het ook bij de rechtbank. Voor beide opties valt wat te zeggen. Bij de rechtbank kan het gratis, maar heb je weinig opties. Bij de notaris kun je veel meer vastleggen dan de voogdij. Bijvoorbeeld de benoeming van je erfgenamen of het instellen van een bewind. Het nadeel is dat je hiervoor wel een rekening krijgt.
5. Samenlevingscontract
Het erkennen van je kind is belangrijk, maar het erkennen van je relatie ook. Zonder samenlevingscontract heb je vrijwel geen rechten als jullie uit elkaar gaan of één van beiden overlijdt. Veel stellen laten een samenlevingscontract maken als ze een huis kopen, maar de geboorte van een kind is ook een goede reden.
Je kunt al een samenlevingscontract laten maken vanaf € 259 (bron: de goedkoopste notaris). De kosten verschillen per notariskantoor. De tarieven van notarissen bij jou in de buurt vind je op de pagina Samenlevingscontract. Het kost maar een paar minuten om een offerte op te vragen en je bespaart er honderden euro’s mee.
6. Testament
Als je getrouwd bent of geregistreerd als partner, geldt er op grond van de wet automatisch een langstlevende regeling. Dit houdt in dat de erfenis eerst naar je partner gaat en daarna pas naar je kind. Deze wettelijke regeling geldt niet voor samenwoners. Als je dat wel wilt, heb je een testament nodig. Dit is vooral belangrijk als je een koophuis hebt. Een goed testament voorkomt hoge kosten en belastingen bij overlijden. Tip: vraag bij meerdere notarissen een offerte aan en informeer naar een combi korting voor een samenlevingscontract en testament.
7. Partnerpensioen
Het partnerpensioen is misschien wel het belangrijkste wat je moet regelen. Als je in loondienst bent en pensioen opbouwt, krijgt je partner jouw pensioen als er wat gebeurt. Veel mensen weten niet dat het partnerpensioen direct ingaat bij overlijden. Gehuwden en geregistreerd partners hebben er automatisch recht op. Is er een kind op komst maar ben je niet getrouwd? Dan moet je zelf in actie komen. Op dit moment heb je nog een samenlevingscontract nodig om elkaar aan te melden, maar binnenkort vervalt deze eis.
8. Overlijdensrisicoverzekering
De geboorte van een kind is een goed moment om naar je verzekeringen te kijken. Een overlijdensrisicoverzekering keert in één keer een geldsom uit als je overlijdt. Heb je al zo’n verzekering? Zoek dan uit of het bedrag groot genoeg is en of de begunstiging nog klopt. Voor advies hierover kun je naar je bank gaan of naar je hypotheekadviseur. Er zijn twee goede redenen waarom je een nieuwe, hogere polis kunt afsluiten:
- Als je geen pensioen opbouwt, laat je ook geen partnerpensioen na. Met een verzekering kun je regelen dat je partner een uitkering krijgt als jij overlijdt.
- Als je een koophuis hebt op één naam, moet de hypotheek worden terugbetaald als jij overlijdt. Met een verzekering kun je regelen dat je partner de hypotheek kan aflossen en dus niet het huis hoeft te verkopen.
9. Arbeidsongeschiktheidsverzekering
Wie voor zichzelf begint, sluit meestal geen verzekering af tegen arbeidsongeschiktheid. Voor veel startende ondernemers is zo’n verzekering te duur. Ze hebben geen andere keuze dan het risico voor lief te nemen. De geboorte van een kind is een reden om opnieuw naar de situatie te kijken. Naast jezelf zijn er nu nog twee mensen afhankelijk van jouw inkomen. Waar gaat je gezin van leven als jij niet meer kunt werken? Hoe langer je wacht, hoe hoger de premie wordt.
10. Belastingen en toeslagen
Als je samenwoont en een kind krijgt, word je automatisch fiscaal partner en toeslagpartner. Deze begrippen moet je niet verwarren met pensioenpartner of geregistreerd partner. Ze betekenen allemaal iets anders. Fiscaal partner betekent dat je samen belastingaangifte moet doen. Toeslagpartner betekent dat de berekening van je huurtoeslag en zorgtoeslag verandert. Zoek van tevoren uit wat er voor jullie wijzigt, zodat je later niet voor verrassingen komt te staan.
Meer lezen?
- Dit zijn de 10 redenen om te kiezen voor een samenlevingscontract.
- Meer uitleg over de twee manieren waarop je de voogdij kunt regelen.
- Info van de overheid over het erkennen van je kind.
- Uitleg over het doen van aangifte na de geboorte.
- Op deze site kun je het ouderlijk gezag regelen.
- Uitleg van de fiscus over toeslagen als je een kind verwacht.
- Cijfers van het CBS over samenwonen en je eerste kind.
- Je kunt de erkenning al tijdens de zwangerschap regelen.
- Meer uitleg over partnerpensioen.
- Sommige ouders kiezen bewust niet voor erkenning.
- Dit zijn de gevolgen van het fiscaal partnerschap.
Veelgestelde vragen:
Wat moet je regelen als je een kind krijgt en niet getrouwd bent?
Als je een kind krijgt en niet getrouwd bent, moet je drie juridische onderwerpen regelen:
- Het ouderschap. Dit bestaat uit de erkenning, het ouderlijk gezag, de geboorteaangifte en eventueel de voogdij.
- De erkenning van je relatie. Dit bestaat uit het afsluiten van een samenlevingscontract en een testament, het aangaan van een partnerschap of aangaan een huwelijk.
- De financiën. Dit bestaat uit het partnerpensioen, verzekeringen, belastingen en toeslagen.
Moet je met een samenlevingscontract je kind nog erkennen?
Ja, ook als je een samenlevingscontract hebt, moet je het kind erkennen om het vaderschap vast te stellen.
Welke achternaam krijgt het kind als de ouders niet getrouwd zijn?
Als de ouders niet getrouwd zijn, krijgt het kind standaard de achternaam van de moeder. In plaats daarvan kun je bij de erkenning een naamkeuze maken en het kind de achternaam van de vader geven. De meeste ouders kiezen voor deze laatste optie. Binnenkort wordt het mogelijk om kinderen een dubbele achternaam te geven.
Heb je recht op alimentatie als je niet getrouwd bent?
De wettelijke regels voor partneralimentatie gelden alleen voor gehuwden en geregistreerd partners. Samenwoners kunnen een alimentatieplicht afspreken maar dit is niet gebruikelijk.