Kind 100% onterven, kan dat?

Kun je een kind helemaal onterven? Vooral oudere stellen gaan er nog steeds van uit dat dit niet kan. Maar sinds de nieuwe wet uit 2003 is het wel mogelijk om een kind 100% te onterven in een testament. In dit blog leg ik uit hoe dat werkt en welke rechten je kind daarna nog heeft.

Denk jij er over na om een kind te onterven? Bekijk dan ook de video hieronder over de drie fouten die je daarbij niet moet maken:

Waarom zou je een kind 100 % onterven?

Ik heb bijna twintig jaar in het notariaat gewerkt. In al die jaren heb ik honderden gesprekken gevoerd met ouders die een kind wilden onterven. Bijna altijd was er sprake van een conflict en meestal was het contact daardoor verbroken. Vaak is er ruzie over geld, zoals een lening die niet terug is betaald. Maar ook onenigheid over kleine dingen kan escaleren tot een breuk in de familie. Wat de reden is, dat doet er eigenlijk niet toe. Want je hebt altijd het recht om een kind uit te sluiten als erfgenaam, ongeacht de reden waarom.

Je kunt een kind natuurlijk ook een kleiner erfdeel toekennen. Vroeger kwam dit denk ik vaker voor dan nu. Tegenwoordig kiezen ouders er sneller voor om een kind helemaal buiten de erfenis te houden.

Wat is er veranderd in 2003?

In 2003 hebben we een nieuwe wet gekregen, waardoor het onterven van een kind is veranderd. De hoogte en de aard van de legitieme is gewijzigd. Vooral over de aard van de legitieme bestaan misverstanden. Tot 2003 was de legitieme in goederen. Na 2003 is de legitieme in geld. Sommige mensen denken ten onrechte dat een onterfd kind na 2003 alleen aanspraak kan maken op het banksaldo. Dat is niet het geval.

De legitieme in goederen betekende het volgende. Stel iemand overleed in 1995 en de erfenis bestond alleen uit een koophuis. Verder was er niks. De overledene had twee kinderen. In het testament was één van beide kinderen onterfd. Dat kind deed na het overlijden een beroep op de legitieme. Dit betekende dat het kind alsnog – maar wel voor een kleiner deel – mede eigenaar werd van het huis. Dit bedoelen we met de legitieme in “goederen”.

Stel dezelfde situatie doet zich voor in 2015 onder het nieuwe erfrecht. Er is alleen een koophuis en geen geld op de bank. Laten we er van uit gaan dat het huis € 300.000 waard is. Het onterfde kind doet ook nu een beroep op de legitieme. Hierdoor wordt het kind geen eigenaar meer van de goederen. De legitieme is nu een aanspraak in geld. Dit betekent dat het onterfde kind een vordering heeft van € 75.000 op het kind dat wel erfgenaam is. Je kunt een kind – wat de eigendom betreft – dus helemaal onterven van het huis. Het kind erft alleen een bedrag in geld.

Is een testament voldoende voor het onterven van een kind?

Voor het onterven van een kind heb je een testament nodig. En daarvoor moet je naar de notaris. Zo’n testament hoeft niet ingewikkeld te zijn. Hieronder zie je dat een onterving in beginsel op één kantje past. Maar ik wil je er wel voor waarschuwen dat alleen een testament onvoldoende is om je kind helemaal uit te sluiten. Dit zijn een paar aandachtspunten:

• Stel je gaat over een jaar of 10 geestelijk achteruit. En stel dat dit zo ernstig wordt dat je zelf niks meer kunt regelen en naar een verpleeghuis moet. Op dat moment blijkt het vaak nodig om een bewind aan te vragen bij de kantonrechter. En wie mag daar ook over meepraten? Juist, je onterfde kind. Het maakt de kantonrechter niet uit wat er in je testament staat. Alle kinderen worden gehoord. Dit kun je voorkomen door een levenstestament te maken. Dit is een algemene volmacht die je uit voorzorg aan de andere kinderen verleent.
• Stel je onterft een kind omdat er ruzie is over geld. Bijvoorbeeld omdat je geld hebt geleend aan je kind en daar nooit een cent van terug hebt gezien. Het zou mooi zijn als de andere kinderen na je overlijden de schuld van je onterfde kind mogen verrekenen met de legitieme portie. Het goede nieuws is dat dit mogelijk is. Maar daarvoor is wel nodig dat de vordering op je kind niet verjaart. En dat laatste kun je niet regelen in je testament maar moet op een andere manier.

Eerder schreef ik dat het niet uitmaakt waarom je een kind onterft. Eigenlijk klopt die stelling dus niet. Bespreek altijd met de notaris wat de reden is voor de onterving. Want vaak zijn er extra maatregelen nodig om de rechten van het onterfde kind zo klein mogelijk te houden. Heb je nog geen notaris? Op deze website vind je alle notarissen bij jou in de buurt.

Van een kale kip kun je niet plukken

Als je een kind onterft dan wil je natuurlijk dat de legitieme zo laag mogelijk is. Eén manier is gewoon zorgen dat je niks nalaat. Als de erfenis leeg is, dan krijgt je onterfde kind ook niks meer. Dan zou je kunnen denken: ik geef alles bij leven weg aan mijn andere kinderen. Helaas, die vlieger gaat niet op. Want voor de legitieme moet je de giften aan andere kinderen weer bijtellen:

Gek genoeg zijn er wel andere manieren waarmee je de legitieme toch omlaag kunt krijgen. Ik heb 10 manieren voor je op een rij gezet. Onderaan vind je een link naar de lijst met tips.

Hoeveel krijgt een onterfd kind nog uit de erfenis?

Een onterfd kind dat aanspraak maakt op de legitieme krijgt een vordering ter grootte van de helft van het normale erfdeel. Eerst deel je de erfenis door het aantal erfgenamen dat je zou hebben zonder testament. En daarna deel je dat bedrag door de helft. Hierna zie je hoe dat uitwerkt in veel voorkomende gevallen:

Meer lezen?

• Met deze 10 tips zorg je dat het onterfde kind zo weinig mogelijk krijgt.
• Zo reken je het bedrag uit waar een onterfd kind recht op heeft.
• Zo krijg je als onterfd kind waar je recht op hebt (stappenplan).
• Deze clausule mag niet ontbreken in je testament als je een kind onterft.
• In deze 5 gevallen is je kind ook zonder testament al onterfd.
• Check deze tips als je een kind wilt onterven vanwege een uitkering.
• Dit zijn de fiscale gevolgen van een onterving.
• Met deze clausule blijft je testament een week langer gesloten.
• Is de legitieme portie in strijd met Europees recht?

Veelgestelde vragen: