Executeur Testamentair (overzicht rechten en plichten)

Executeurs heb je in meerdere soorten en maten. Want in een testament mag iemand afwijken van wat er in de wet staat. Daar komt nog bij dat elke erfenis uniek is. Wat een executeur wel of niet mag, verschilt daardoor per geval. Hierna vind je een overzicht van de belangrijkste rechten en plichten van de executeur testamentair.

Wat is een executeur testamentair?

De executeur testamentair is een door de erflater benoemde persoon die de erfenis afwikkelt en het testament uitvoert. De executeur vertegenwoordigt de erfgenamen bij de vervulling van zijn taken. Dit laatste is een belangrijk punt. Want de taken van de executeur verschillen per geval.

Welke soorten executeurs zijn er?

Er zijn dus meerdere soorten executeurs. De meest voorkomende is de zogenoemde “twee sterren” executeur. Dat is de executeur die de erfenis beheert en afwikkelt en daarbij de gebruikelijke wettelijke taken heeft. Maar de erflater kan de rechten en plichten van de executeur testamentair verruimen of beperken, waardoor hij een ster meer of minder krijgt.

1. De één ster executeur

De één ster executeur is alleen opdrachtgever voor de uitvaart en heeft niet het beheer over de erfenis. Meestal staan in dit geval twee executeurs in het testament met verschillende taken die niet overlappen. De andere executeur heeft twee sterren. Die bemoeit zich niet met de uitvaart maar wikkelt de erfenis af en voert het testament uit.

Je begrafenis of crematie staat natuurlijk los van je erfenis. Daarom is dit onderwerp niet geregeld in het erfrecht maar in de Wet op de lijkbezorging. Iemand moet opdracht geven voor de uitvaart en de wensen van de overledene naar voren brengen. De persoon die je daarvoor benoemt in een testament is de één ster executeur.

2. De twee sterren executeur

Als je de notaris vraagt om een executeur in je testament te zetten, dan is dat standaard de twee sterren executeur. Dit betekent dat je de wettelijke taken en bevoegdheden niet uitbreidt of beperkt. Je zou dus kunnen volstaan met één regel waarin je iemand tot executeur benoemt.

De meeste notarissen werken met een langere tekst van ongeveer één pagina. Dit komt omdat je aardig wat opties hebt waarbij je een keuze kunt maken. Een goede manier om daar bewust van te worden, is een uitgebreide tekst waarin je ziet wat de standaard keuzes zijn. In de praktijk zijn daarvan drie echt van belang: indeplaatsstelling, vervanging en beloning.

3. De drie sterren executeur

We spreken van een drie sterren executeur wanneer de bevoegdheden veel ruimer zijn gemaakt. Meestal houdt de verruiming in dat de executeur mag “beschikken” over goederen uit de erfenis, ook als dat niet nodig is om schulden af te lossen. Denk bijvoorbeeld aan de verkoop van de woning terwijl er geen hypotheek op zit en het banksaldo voldoende is om de erfbelasting te betalen. Er is dan geen noodzaak om het huis te verkopen. De twee sterren executeur mag in dit geval niet “beschikken” over het huis. Maar de drie sterren executeur mag dat wel. Beschikken houdt in dat je iets kan verkopen en overdragen.

Naast verkopen is ook verdelen een beschikkingshandeling. In het testament kan staan dat de executeur mag beslissen welke erfgenaam wat krijgt uit de erfenis. Dat is een vergaande bevoegdheid en het is logisch dat niet iedereen het daar mee eens is. Vooral niet de erfgenaam die liever wat anders had gekregen dan wat de executeur in gedachten heeft.

Het verruimen van de bevoegdheid van de executeur vindt plaats door een testamentair bewind in te stellen voor de duur van de afwikkeling van de erfenis. Het is belangrijk om daarbij goed op te schrijven wat de executeur wel en niet mag. Zelf gebruik ik graag deze tekst:

Wat zijn de taken van de executeur testamentair?

Als er geen bijzondere wensen in het testament staan, heeft de executeur op grond van de wet een aantal standaard taken. Behalve het beheer van de erfenis en de vertegenwoordiging van de erfgenamen, zijn de belangrijkste formele taken het betalen van de schuldeisers en het informeren van de erfgenamen.

Om de schulden af te kunnen lossen, heeft de executeur een aantal rechten. Zoals het recht om goederen te verkopen als er geen geld op de bank staat. Het informeren van de erfgenamen is een plicht van de executeur die op meerdere plekken in de wet staat. Je vindt alle standaard rechten en plichten van de executeur in dit hoofdstuk van het erfrecht.

Regelt de executeur testamentair ook de verkoop van het huis?

Hoewel de wet heel duidelijk is over dit onderwerp, kan het in de praktijk flinke ruzies opleveren. Als het nodig is om schulden van de nalatenschap te kunnen voldoen, mag de executeur goederen verkopen. Het testament bepaalt of de executeur daarbij met de erfgenamen moet overleggen. Denk bijvoorbeeld aan het kiezen van de goederen die je gaat verkopen. Een erfgenaam kan daar bezwaar tegen hebben. Of de erfgenaam kan zelf bijvoorbeeld het geld willen ophoesten zodat verkoop niet nodig is.

Voorop staan de twee hoofdregels dat de executeur de erfgenamen vertegenwoordigt en dat de schuldeisers hun geld terug moeten krijgen. De rest is een interne kwestie tussen de executeur en de erfgenamen. Een goede communicatie door de executeur is belangrijk. Als de executeur daarin tekort schiet, dan zou dit een reden kunnen zijn voor ontslag.

Het informeren van de erfgenamen

Een belangrijke verplichting van de executeur is het informeren van de erfgenamen. De executeur moet dat uit eigen beweging doen. Dit betekent dat het ook moet als de erfgenamen er niet om vragen.

• De executeur moet een boedelbeschrijving maken. Dit is een beginstand met een overzicht van bezittingen en schulden.
• Voordat de executeur goederen verkoopt, moet hij eerst overleggen met de erfgenamen (tenzij in het testament staat dat dit niet hoeft).
• De executeur moet aan een erfgenaam alle door deze gewenste inlichtingen omtrent de uitoefening van zijn taak geven.
• Aan het einde van de afwikkeling moet de executeur rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Dit is een eindstand met een overzicht van inkomsten en uitgaven.

De notaris die een verklaring van executele maakt, stuurt een kopie van het testament naar de erfgenamen. Dit is geen verplichting van de executeur maar wel een verplichting voor de notaris.

Wanneer eindigt de taak van de executeur?

De taak van de executeur eindigt als het werk er op zit. Maar de executeur kan ook eerder moeten stoppen. Bijvoorbeeld als de nalatenschap negatief blijkt te zijn. Want in dat geval is het niet mogelijk om alle schulden af te lossen. En dat betekent dat de executeur zijn belangrijkste taak niet kan vervullen.

Wat veel mensen niet weten, is dat de erfgenamen de executeur ook zelf naar huis kunnen sturen als het te lang duurt. Wanneer de erfenis na 18 maanden nog niet is afgewikkeld, kunnen de erfgenamen het beheer van de executeur beëindigen.

Meer lezen?

• Stappenplan voor wie aan de slag moet als executeur.
• Bekijk ook de video’s over de executeur op mijn YouTube kanaal.
• Meer uitleg over de drie sterren executeur.
• Alle opties voor het loon van de executeur.
• Geen zin om naar de notaris te gaan voor een testament? Dit zijn je alternatieven.
• Geen executeur benoemd? Met deze volmacht kan een erfgenaam de erfenis afwikkelen.
• Dit kun je als erfgenaam doen wanneer de executeur je vragen niet beantwoordt.
• Zo kom je van een executeur af die zijn werk niet goed doet.
• Dit zijn de opties als de executeur zijn taak niet wil aanvaarden.

Veelgestelde vragen: