Als je niet wilt dat iemand van jou erft, dan kun je die persoon onterven in een testament. Maar het kan ook de erfgenaam zelf zijn die niet zit te wachten op een erfenis. Bij voorkeur zou diegene al afstand willen doen van de erfenis vóór overlijden. In dit blog ontdek je of het mogelijk is om een erfenis te verwerpen vóór het overlijden.
Wil jij weten hoe je van een erfenis af komt die je niet wilt? Bekijk dan de video met 3 opties hieronder:
Kun je afstand doen van een erfenis vóór overlijden?
Het maken van een testament en het verwerpen van een erfenis zijn eenzijdige rechtshandelingen. Een testament is niet gericht tot een wederpartij. Voor een verwerping geldt hetzelfde. Dat is een eenzijdige handeling bij de rechtbank. Het begrip “afstand” vind je in het goederenrecht en verbintenissenrecht. Het is een meerzijdige handeling met een wederpartij. Je kunt bijvoorbeeld afstand doen van een beperkt recht of een vorderingsrecht.
Is je toekomstige recht op een erfenis een beperkt recht of een vorderingsrecht waarvan je afstand kunt doen? Het antwoord op de vraag doet er niet eens toe. Want het erfrecht verbiedt overeenkomsten over een nog niet opengevallen nalatenschap:
Afhankelijk van de reden waarom je geen erfgenaam wilt zijn, kan er andere mogelijkheid zijn om toch je zin te krijgen. Stel dat je wilt afzien van de erfenis omdat je geld hebt geleend van je ouders. Het is in dat geval niet nodig om afstand te doen omdat je de schuld kunt verrekenen met je erfdeel. Het is voldoende om de schuld op papier te zetten en te zorgen dat deze niet verjaart.
Een ander voorbeeld is de situatie dat één van de kinderen een grote schenking heeft gehad. De ouders kunnen in hun testament vastleggen dat deze schenking in mindering komt op het erfdeel. Een onterving of verwerping is in dat geval niet nodig.
Kun je het verwerpen van de erfenis al voor het overlijden regelen?
Het verwerpen van een erfenis is dus een eenzijdige rechtshandeling die pas na het overlijden kan plaatsvinden. Bij de verwerping ben je zelf niet aanwezig omdat je hiervoor een volmacht afgeeft. Dat maakt de vraag relevant of je die volmacht al vóór het overlijden kunt verlenen. In zijn algemeenheid kan dat. Neem bijvoorbeeld het levenstestament. Daarin geeft iemand een algemene volmacht aan een vertrouwenspersoon waarmee diegene ook een erfenis kan accepteren of weigeren.
Zou je op dezelfde manier een onherroepelijke volmacht tot verwerping kunnen verlenen terwijl de erflater nog in leven is? De wetgeving over de volmacht verzet zich daar niet tegen, maar het erfrecht wel. Een dergelijke volmacht wordt volgens mij getroffen door het verbod van artikel 4:4 lid 1 Burgerlijk Wetboek. Het is dus een nietige rechtshandeling.
Kun je het formulier voor verwerping al vóór het overlijden invullen?
Het formulier tot verwerping is een volmacht aan een persoon die je niet kent. Op de rechtbank wordt pas de naam van de gemachtigde medewerker ingevuld. Zou je dit formulier kunnen invullen terwijl de erflater nog in leven is en aan een andere erfgenaam kunnen geven die het na overlijden indient bij de rechtbank? Het zou me niet verbazen als dit in de praktijk wel eens gebeurt. Maar juridisch gezien, kan het niet. Deze methode is niet alleen verboden op grond van artikel 4:4 lid 1 Burgerlijk Wetboek maar ook op grond van artikel 4:190 lid 2 Burgerlijk Wetboek.
Wat is een erfovereenkomst?
In Nederland mag je bij leven dus geen contract sluiten over een erfenis van iemand die nog in leven is. In België kan dat wel. Daar is recent de “erfovereenkomst” ingevoerd. De “globale erfovereenkomst” is een contract tussen de erflater(s) en de erfgenamen. De “punctuele erfovereenkomst” is een contract tussen de erfgenamen onderling, bijvoorbeeld tussen broers en zussen. In zo’n contract kan een kind er bijvoorbeeld in berusten dat zijn legitieme portie wordt geschonden door een gift aan een ander kind. In Nederland bestaat deze mogelijkheid nog niet.
Meer lezen?
- Overzicht van blogs over het verwerpen van een erfenis.
- Dit zijn de 6 opties als je een negatieve erfenis krijgt.
- Dit zijn de gevolgen als je een erfenis verwerpt.
- Hier moet je op letten als je geen erfgenaam wilt zijn maar wel het huis wilt ontruimen.
Veelgestelde vragen:
Kun je een erfenis verwerpen voor overlijden?
Nee, het verwerpen van een erfenis vóór overlijden is in Nederland niet toegestaan. Een rechtshandeling daarover bij leven is nietig op grond van de wet.
Wat moet ik doen om een erfenis te verwerpen?
Voor het verwerpen van een erfenis vul je een formulier in dat je kunt downloaden van de website van de rechtbank. Dit stuur je met een kopie van je legitimatie naar de rechtbank waaronder het laatste adres van de overledene valt. Vervolgens krijg je een rekening voor de leges. Nadat je deze betaald hebt, zorgt de rechtbank voor de verwerping van de erfenis en krijg je een kopie van de akte thuisgestuurd.
Wie betaalt de uitvaart bij verwerpen van de erfenis?
De kosten van de uitvaart zijn een schuld van de nalatenschap die bij voorrang uit de erfenis wordt betaald. De kosten van de uitvaart komen dus voor rekening van de erfgenamen. Als de erfenis daar geen verhaal voor biedt, komen de kosten voor rekening van de opdrachtgever. Als geen enkele nabestaande opdracht wil geven voor de uitvaart, draagt de gemeente daar zorg voor op grond van de Wet op de lijkbezorging.
Wat kost het weigeren van een erfenis?
In 2023 zijn de kosten voor het weigeren van een erfenis € 134. Dit zijn de leges die de rechtbank in rekening brengt voor het opstellen van de benodigde akte. Er kunnen meerdere erfgenamen in één akte verwerpen. Het is dus slim om dit samen te regelen zodat je maar één keer leges betaalt.