Het verwerpen van een erfenis heeft een paar gevolgen die je misschien niet verwacht. Mede daardoor gaat er regelmatig wat mis bij het verwerpen van een nalatenschap. In dit blog vind je een overzicht van bekende en minder bekende regels over het weigeren van een erfenis. Ben jij erfgenaam en twijfel je nog over de aanvaarding? Bekijk dan ook even de video met uitleg en tips hieronder:
1. Je krijgt niks meer
Het is een open deur, maar door de verwerping ben je geen erfgenaam. Je hebt daardoor geen recht op goederen uit de nalatenschap. Door de verwerping raak je ook de controle kwijt over de afwikkeling van de erfenis. Wil je toch nog wat overnemen uit de nalatenschap? Dan ben je daarvoor afhankelijk van de goede wil van degene die de erfenis wel aanvaardt. Wil je betrokken worden bij de afwikkeling? Ook dat recht heb je verspeeld door de erfenis te verwerpen.
Naast de keuze voor verwerping of zuivere aanvaarding heb je nog de optie van beneficiaire aanvaarding. Daarmee is je eigen vermogen beschermd tegen de schuldeisers, maar kun jij wel de erfenis afwikkelen en eventueel wat spullen overnemen uit de erfenis. In veel gevallen is dat een betere oplossing dan verwerping. In dit handige overzicht zie je wat het verschil is tussen de drie opties:
| ik aanvaard zuiver | ik verwerp | ik aanvaard beneficiair | |
|---|---|---|---|
| Wat kost het | Gratis | € 134 | € 134 |
| Ben je erfgenaam | Ja | Nee | Ja |
| Beschermt de wet je tegen schulden | Nee | Ja | Ja |
| Wie wikkelt erfenis af | Jij, de executeur of je geeft iemand een volmacht | Jij in elk geval niet | Jij, de executeur, een vereffenaar of je geeft iemand een volmacht |
| Wat als de erfenis negatief blijkt te zijn | Jouw probleem | Niet jouw probleem | Niet jouw probleem |
| Wat als de erfenis positief blijkt te zijn | Jij krijgt wat er over is | Pech, jij krijgt niks | Jij krijgt wat er over is |
2. Je bent verlost van de schuldeisers
Als je een erfenis verwerpt, krijg je dus niets meer en heb je niks te zeggen over de verdere afwikkeling. Dit zijn twee nadelen van het verwerpen van een erfenis. Eén van de voordelen van verwerping, is dat je verlost bent van de schuldeisers. Die kunnen niet meer bij jou terecht. Want jij biedt geen verhaal voor de schulden en bent niet verantwoordelijk voor de afwikkeling.
Maar schulden zijn niet de enige reden om te verwerpen. Je kunt een erfenis ook weigeren om emotionele redenen. Bijvoorbeeld omdat je al jaren geen contact hebt met je familie en er niet aan moet denken om samen met hen de erfenis af te wikkelen. In dat geval kun je overwegen om de erfenis wel te aanvaarden maar de afwikkeling over te laten aan iemand anders. Daarbij kun je denken aan de volgende opties:
- Je laat je adviseren of vertegenwoordigen door een advocaat of een partijnotaris. Dit is aan te raden in een complexe situatie, waarin sprake is van verstoorde verhoudingen en een grote erfenis.
- Je geeft een boedelvolmacht aan een andere erfgenaam of een derde partij die de erfenis afwikkelt. Dit is een mogelijkheid als de onderlinge verhoudingen goed zijn.
- Er is een executeur benoemd die de erfenis afwikkelt. In dat geval is een beneficiaire aanvaarding voldoende om buiten schot te blijven van de schuldeisers.
- Jij of een andere erfgenaam vraagt de rechter om een vereffenaar te benoemen. Dit is een optie als er sprake is van schulden en de erfgenamen niet met elkaar door één deur kunnen.
3. Plaatsvervulling naar je kinderen
Plaatsvervulling is één van de gevolgen van het verwerpen van een erfenis waarbij fouten worden gemaakt. Soms denkt iemand door verwerping van een erfenis af te zijn, om er vervolgens achter te komen dat zijn of haar kinderen hierdoor erfgenaam worden. Zonder testament is altijd sprake van plaatsvervulling. Als er wel een testament is, ligt het aan de tekst van de erfstelling of er wel of geen plaatsvervulling is bij verwerping. Raadpleeg bij twijfel een notaris voordat je de erfenis verwerpt.
Indien sprake is van plaatsvervulling is de oplossing dat de kinderen de erfenis tegelijk met jou verwerpen. Als ze meerderjarig zijn, mogen ze daar zelf een handtekening voor zetten. Wanneer ze minderjarig zijn, heb je als ouders een machtiging nodig van de kantonrechter om te mogen verwerpen. En die machtiging krijg je niet zo maar. Je moet er wel een goede reden voor aandragen en meerdere bijlagen meesturen. Is de erfenis financieel gezien positief en wil jij zelf verwerpen om emotionele redenen? Dan krijg je waarschijnlijk geen machtiging om te verwerpen namens je minderjarige kinderen.
Zijn de kinderen meerderjarig maar hebben ze zelf minderjarige kinderen? Dan is wederom sprake van plaatsvervulling en komt de erfenis dus bij de kleinkinderen terecht.
4. Geen recht op de legitieme portie, of toch wel?
De legitieme portie is het deel van de erfenis waar je altijd recht op hebt. Stel dat er helemaal geen testament is maar je feitelijk wel onterfd bent doordat er schenkingen zijn gedaan. Ook dan heb je recht op de legitieme portie. Deze kun je inroepen door de schenkingen “in te korten”. Als er verder niks te erven valt, houdt inkorting in dat de ontvanger van de schenkingen deze voor een deel terug moet geven aan jou.
Misschien denk je in zo’n geval slim te zijn door de erfenis te verwerpen. Want die is leeg en jij zit er niet op te wachten om een lege erfenis af te wikkelen. Daar moet je heel voorzichtig mee zijn. Want één van de gevolgen van het verwerpen van een erfenis is dat je het recht op de legitieme portie kunt verliezen. Dit kun je alleen voorkomen door bij de verwerping aan te geven dat je de legitieme wilt ontvangen. Ook hiervoor geldt: eerst overleggen met een notaris voordat je de erfenis verwerpt.
5. Als je een inferieure making verwerpt, krijg je toch een legitieme portie
Als je een erfenis verwerpt en toch je legitieme portie wilt ontvangen, is de vraag hoeveel je in dat geval nog krijgt. De waarde van wat je verwerpt, gaat van je legitieme portie af. Is al het geld bij leven weg gegeven en erf jij de inboedel? Dan komt bij verwerping de waarde van de inboedel, hoe gering ook, in mindering op je legitieme portie. Daarop is één uitzondering. Als je een inferieure making verwerpt, krijg je nog wel de volledige legitieme.
Er is bijvoorbeeld sprake van een inferieure making als je wel erfgenaam bent maar in het testament een bewindvoerder is benoemd. Die persoon beheert jouw erfdeel waardoor je zelf niet kunt beslissen wat je met de erfenis gaat doen. In dat geval mag je de erfenis verwerpen en in plaats daarvan een beroep doen op je legitieme portie. Vergeet daarbij niet punt 4 hierboven, want anders krijg je helemaal niks. Ik val in herhaling, maar ook in dit geval zou ik eerst overleggen met een notaris. Want je kunt over het hoofd zien dat de legitieme portie kleiner is dan je erfdeel. Je bent dus van die bewindvoerder af, maar je erft ook minder.
6. Verwerpen is definitief, ook als je spijt krijgt
Je keuze voor aanvaarding of verwerping is definitief. Je kunt een verwerping dus niet terugdraaien als je later spijt krijgt. Bijvoorbeeld in het geval dat de erfenis toch positief blijkt te zijn. Als je dat risico niet wilt lopen, is beneficiaire aanvaarding een betere optie. In dat geval draai je niet op voor een tekort, maar krijg je wel wat als het saldo positief blijkt.
Het vernietigen van een verwerping is vrijwel niet mogelijk. Onder omstandigheden kan een verwerping nietig zijn, maar ook dat is zeer uitzonderlijk. Een voorbeeld van nietigheid vind je in deze rechtszaak.
7. Verwerpen geeft je eigen schuldeisers rechten
De laatste van de 7 gevolgen van verwerpen, is dat je eigen schuldeisers bezwaar kunnen maken tegen het weigeren van de erfenis. Denk bijvoorbeeld aan het geval dat je binnenkort de schuldsanering ingaat of dat je bedrijf failliet dreigt te gaan. De verwerping is in dat geval in het nadeel van je eigen schuldeisers. Die kunnen bezwaar maken tegen de verwerping bij de rechtbank. Van dit recht kan een bewindvoerder of curator gebruik maken als je daadwerkelijk in de schuldsanering belandt of failliet gaat.
Meer lezen?
- Maak op tijd een keuze, want er gelden termijnen!
- Meer manieren om van een erfenis af te komen die je niet wilt.
- Meer manieren om jezelf te beschermen tegen de schulden van de overledene.
- Niet opdraaien voor de schulden maar wel helpen met opruimen? Zo doe je dat.
Veelgestelde vragen:
Wat gebeurt er na het verwerpen van een erfenis?
Als één erfgenaam verwerpt, gaat dat deel naar de andere erfgenamen. Indien er geen executeur of vereffenaar is benoemd, moeten de andere erfgenamen de erfenis afwikkelen. Wanneer alle benoemde erfgenamen en alle bloedverwanten tot en met de zesde graad verwerpen, gaat de erfenis naar de Staat. In dat geval is de gemeente verantwoordelijk voor de uitvaart en wikkelt het Rijksvastgoedbedrijf de erfenis af.
Wie erft als ik verwerp?
Als jij verwerpt, gaat jouw erfdeel normaal gezien naar je kinderen. Dit is het geval als er geen testament is of als er een testament is waarin plaatsvervulling is opgenomen. Heb jij geen afstammelingen of is er een testament zonder plaatsvervulling? Dan gaat jouw erfdeel bij verwerping naar de andere erfgenamen. Die erven dus meer doordat jij verwerpt.
Wat kost het weigeren van een erfenis?
De verwerping vindt plaats in een akte die opgesteld wordt door de rechtbank. Daarvoor betaal je een bedrag aan leges. In 2023 bedragen deze leges € 134 per akte. In één akte kunnen meerdere personen verwerpen. Je kunt dus besparen op de kosten door dit samen te regelen. Je hebt voor het weigeren van een erfenis geen notaris of advocaat nodig.