Stel je bent erfgenaam in een nalatenschap maar je hebt het geld zelf niet nodig. Dan kun je de erfenis doorgeven aan je kind of kleinkind. Daarvoor zijn juridisch en fiscaal meerdere mogelijkheden. In dit blog ontdek je hoe het zit.
Optie 1: de erfenis verwerpen en doorgeven aan je kind of kleinkind
De eerste optie die je hebt, is zelf de erfenis niet aanvaarden. Dit heeft normaal gezien tot gevolg dat een afstammeling van jou in je plaats komt. Je beslist bij verwerping niet zelf wie dat is. Hiervoor moet je in de wet of het testament kijken.
Stel in het testament van je oom staat het volgende:
Ik benoem tot mijn erfgenamen mijn neven en nichten, tezamen en voor gelijke delen zonder plaatsvervulling.
In dat geval komen jouw kinderen niet in je plaats maar gaat je erfdeel naar de andere neven en nichten.
Stel in het testament van je moeder staat het volgende:
Ik benoem tot mijn erfgenamen mijn kinderen, tezamen en voor gelijke delen. Indien een kind mijn nalatenschap verwerpt, komen zijn afstammelingen in zijn plaats. Deze plaatsvervulling gaat voor aanwas.
In dat geval gaat op grond van de erfstelling in het testament jouw erfdeel naar je kinderen. Je kunt zelf dus niet kiezen welk kind dat is omdat alle kinderen mee erven.
Stel er is geen testament. In dat geval zegt de wet het volgende:
Artikel 4:12 lid 1 en 2 Burgerlijk Wetboek:
1. Plaatsvervulling geschiedt met betrekking tot personen die op het ogenblik van het openvallen van de nalatenschap niet meer bestaan, die onwaardig zijn, onterfd zijn of verwerpen of wier erfrecht is vervallen.
2. Zij die bij plaatsvervulling erven, worden staaksgewijze geroepen tot het erfdeel van degene wiens plaats zij vervullen.
Ook zonder testament kun je een erfenis dus door te verwerpen doorgeven aan je kinderen. Wil je een erfenis doorgeven aan je kleinkind? Dat kan niet door verwerping als je kind nog leeft, tenzij je kind zelf ook verwerpt. Stel je heb twee kinderen en vier kleinkinderen. Eén van de kinderen heeft één kind en de ander heeft er drie. Staaksgewijze plaatsvervulling betekent in dat geval dat het ene kleinkind de helft van jouw erfdeel krijgt en de andere drie kleinkinderen samen de andere helft. Als dit jouw situatie is, dan kun je misschien beter kiezen voor optie 2 verderop in dit blog. Daarmee krijgen alle kleinkinderen wel een gelijk deel.
Hoe zit het met de erfbelasting bij optie 1 als je de erfenis verwerpt?
Stel jij bent erfgenaam van je vader of moeder en je erft € 20.000. Dat is minder dan de vrijstelling dus je betaalt geen erfbelasting. Als je verwerpt en je enige kind wordt daardoor erfgenaam, dan ben jij dus geen erfgenaam meer. In dit geval is het kleinkind direct erfgenaam van zijn opa of oma. Kinderen en kleinkinderen hebben dezelfde vrijstelling. De erfenis van € 20.000 is dus nog steeds vrij van erfbelasting.
Stel het scenario is precies hetzelfde maar nu is de erfenis € 100.000. In dat geval was bij jou iets meer dan € 20.000 vrijgesteld en over het meerdere betaal je 10% erfbelasting. Nu je verwerpt, gaat die € 100.000 naar het kleinkind. Dezelfde vrijstelling is van toepassing, maar daarboven geldt een ander tarief van 18%. Het doorgeven van de erfenis naar je kind leidt dus tot een veel hogere heffing van erfbelasting.
Nog een ander voorbeeld. Stel jij zou van je vader of moeder € 40.000 erven. Daarvan is ongeveer € 20.000 vrij van erfbelasting. Erboven geldt het tarief van 10%. Jij verwerpt ten gunste van je beide kinderen. Jouw twee kinderen zijn dus erfgenaam van opa of oma en hebben ieder een vrijstelling van ongeveer € 20.000. Samen dus € 40.000. Je zou dus denken dat je hiermee 10% erfbelasting bespaart. Die vlieger gaat helaas niet op. Verwerping leidt niet tot een lagere erfbelasting. De kleinkinderen betalen minimaal de erfbelasting die jij als kind had betaald. Dit staat als volgt in de Successiewet:
Artikel 30 lid 1 Successiewet 1956: Het bedrag van de belastingen ondergaat ten gevolge van verwerping of van afstand van rechten geen vermindering. (enz)
Optie 2: zelf de erfenis aanvaarden en daarna doorgeven aan je kind of kleinkind
Een andere mogelijkheid is om zelf erfgenaam te blijven en de erfenis door te schenken aan je kind of een kleinkind. Je kunt de voorkeur geven aan deze optie omdat:
- je niet alle maar één van de kinderen of kleinkinderen wat wilt geven;
- de erfenis te groot is en je maar een deel wilt doorgeven aan je kind of kleinkind;
- de kinderen of kleinkinderen nog te jong zijn en je daarom pas later wilt geven;
- dit in jouw geval fiscaal gunstiger is dan verwerpen.
Voor erven en schenken gelden niet dezelfde vrijstellingen. Als je niet oppast, betaal je dus dubbel belasting. De meeste mensen zullen daarom niet meer schenken dan de vrijstelling.
Stel dat je zelf € 40.000 erft van je moeder en over de helft daarvan 10% erfbelasting betaalt. Dan heb je dus nog € 38.000 over. Wanneer je twee kinderen hebt en ieder meteen € 19.000 schenkt, dan betalen ze over het grootste deel daarvan 10% schenkbelasting. Dit komt doordat de vrijstelling voor de schenkbelasting een stuk kleiner is (in 2023 is dat € 6.035). Dit kun je oplossen door de schenking op te knippen. Elk jaar kun je opnieuw de vrijstelling gebruiken. Op die manier krijg je het hele bedrag vanzelf belastingvrij bij de kleinkinderen.
Meer lezen?
Veelgestelde vragen:
Kan je een erfenis aan de kleinkinderen geven?
Ja de grootouders kunnen zelf in hun testament de kleinkinderen tot erfgenaam benoemen. Een andere optie is dat de kinderen ná het overlijden van de grootouders de erfenis aan de kleinkinderen geven.
Kunnen kleinkinderen belastingvrij erven?
Ja, kinderen en kleinkinderen hebben dezelfde vrijstelling voor de erfbelasting. Een kleinkind kan dus belastingvrij net zoveel erven als een kind.