Erfbelasting 2023, zo reken je het uit (met voorbeelden!)

De meeste mensen schatten de erfbelasting voor 2023 veel te hoog in. Dit komt omdat ze alleen naar de vrijstelling kijken en de belaste som verkeerd berekenen. Of doordat ze zich wat wijs laten maken door sluwe adviseurs die ze iets willen verkopen. Laat je niet bang maken! In dit blog leg ik met voorbeelden uit dat het met die erfbelasting vaak wel mee valt.

Wist je dat er zelfs na een overlijden nog trucs zijn waarmee je de erfbelasting kunt verlagen? Op mijn YouTube kanaal vind je 13 video’s met tips waarmee je erfbelasting kunt besparen.

De erfbelasting voor een langstlevende in 2023

Wanneer je partner overlijdt, betaal je meestal geen erfbelasting. Dit komt omdat je recht hebt op een grote vrijstelling. In 2023 heeft een langstlevende partner voor de erfbelasting een vrijstelling van € 723.526. Maar juich niet te vroeg. Want over het deel van de kinderen betaal je misschien wel belasting. Toch moet je ook daar niet wakker van liggen. In de praktijk valt ook deze belasting vaak mee. Hierna leg ik dat uit aan de hand van een paar voorbeelden.

Voorbeeld 1

Henk en Ingrid zijn beiden 68 jaar en getrouwd in gemeenschap van goederen. Ze hebben samen twee kinderen en een totaal vermogen van € 180.000. Henk overlijdt als eerste in 2023. Omdat hij geen testament heeft, gaat de hele erfenis op grond van de wet naar Ingrid. In ruil daarvoor erven de kinderen een “tegoedbon”. Dit is een schuld van Ingrid aan de kinderen die pas opeisbaar is bij haar overlijden. Elk kind erft dus een vordering van € 30.000. In het plaatje hieronder zie je hoe dat werkt:

In 2023 heeft elk kind voor de erfbelasting een vrijstelling van € 22.918. De kinderen van Henk erven ieder een vordering van € 30.000. Dit is meer dan de vrijstelling. Toch hoeven ze hierover geen belasting te betalen. Dit komt omdat ze hun erfdeel nog niet krijgen. Ze ontvangen dat pas als Ingrid overlijdt. En een euro die je pas over 10 of 20 jaar krijgt, die is op dit moment geen euro waard. Voor de erfbelasting is er dus een afwaardering naar een lager bedrag. Omdat Ingrid 68 jaar is, gaat er 48% van af waardoor het erfdeel van de kinderen belastingvrij is.

In de handige tabel hieronder kun je opzoeken tot welk bedrag een kind geen belasting betaalt:

Voorbeeld 2

Stel dat je vermogen een stuk groter is. Kees en Francien zijn beiden 82 jaar. Ze zijn getrouwd in gemeenschap van goederen en hebben geen testament. Samen hebben ze één kind. Het totale vermogen is € 1.000.000. Als Francien overlijdt, gaat de hele erfenis op grond van de wet naar Kees. Die houdt in ruil daarvoor een schuld van € 250.000 aan zijn kind. In het plaatje hieronder zie je hoe dat werkt:

Ook in dit geval mag je de vordering afwaarderen. Omdat Kees 82 jaar is, gaat er 24% van af. De vordering van het kind heeft dus een waarde van € 190.000. Vervolgens gaat de vrijstelling er af en pas daarna moet je de erfbelasting berekenen. Daarbij gelden twee tariefschijven. De eerste € 138.642 is belast tegen 10%. Daarboven is de erfbelasting 20%. In het geval van Kees en Francien valt de erfbelasting nog mee. Op het totale vermogen van 1 miljoen euro is de belasting bij het eerste overlijden minder dan 2%. In het plaatje hieronder zie je hoe je de erfbelasting berekent:

Erfbelasting kind en kleinkind

In de voorbeelden hierboven gaan we er van uit dat de erfenis eerst naar een partner gaat. Maar je kind of kleinkind kan ook direct wat erven. Denk aan het geval dat je partner voor jou is overleden of dat je gescheiden bent. Een kind of kleinkind heeft in 2023 recht op een vrijstelling voor de erfbelasting van € 22.918. Daarboven betaalt een kleinkind meer erfbelasting kan een kind. Laten we ook dat even bekijken aan de hand van een voorbeeld.

John is gescheiden en laat bij zijn overlijden € 100.000 na. Hij had twee zonen, Patrick en Richard, maar Richard is een paar jaar geleden overleden. Richard had één zoon, Martin. Omdat John geen testament heeft, laat hij twee erfgenamen achter. Zijn zoon Patrick erft de ene helft. En zijn kleinzoon Martin krijgt de andere helft. Ze erven ieder dus € 50.000. Maar Martin houdt van dit bedrag iets minder over dan Patrick. Dit komt omdat hij meer erfbelasting betaalt. In het plaatje hieronder zie je hoe dat werkt:

Erfbelasting neef of nicht

Laat je geen partner of kinderen na? Een alleenstaande oom of tante benoemt vaak een neef of nicht tot erfgenaam. De erfbelasting kan in dat geval oplopen tot 40%.

Erik maakt zich zorgen over de erfenis van zijn tante. Ze heeft hem jaren geleden tot erfgenaam benoemd. Nu ze overleden is, erft Erik haar appartement. Hij wil het gaan verkopen en volgens de makelaar is het € 500.000 waard. Er zit nog een hypotheek op van € 175.000. Moet Erik nu tonnen erfbelasting gaan betalen en houdt hij niks over van de erfenis? Nou, dat valt nog wel mee.

Voor de aangifte mag je uitgaan van de WOZ waarde. Ook als de woning bij verkoop meer opbrengt. En van dat bedrag mag de hypotheekschuld nog af. Erik betaalt dus maar over een deel van de waarde belasting. Na het betalen van de belasting en het aflossen van de bank, houdt hij nog ongeveer de helft over. In het plaatje hieronder zie je hoe je de erfbelasting in dit geval berekent:

Erfbelasting na het overlijden van je laatste ouder

Overlijdt de laatste van je beide ouders? Dan is het bedrag dat je nog tegoed had uit de eerste erfenis een aftrekpost. De erfenis is dus kleiner dan je op basis van de IB aangifte zou denken. Want daar zie je de schuld van je ouder aan jou niet staan. Maar bij het overlijden bestaat deze schuld dus wel voor de aangifte erfbelasting. Heb je geen idee hoe hoog dit bedrag is? Op deze pagina lees je hoe je dit kunt opvragen bij de fiscus.

Overzicht vrijstellingen erfbelasting 2023

In de tabel zie je twee bedragen staan voor de partner. De vrijstelling voor een partner hangt af van hoeveel pensioen hij of zij erft. Hoe hoger het pensioen, hoe lager de vrijstelling. Je kunt daarover meer lezen in het eerste blog in de lijst hieronder.

Meer lezen?

• Als je een goed pensioen erft, dan betaal je meer erfbelasting.
• In deze tabel kun je opzoeken of je rijk genoeg bent voor een opvullegaat.
• Spreek na het overlijden een rente af en betaal minder erfbelasting.
• Zo voorkom je dat je koophuis naar de fiscus gaat.
• Een kleinkind opnemen in je testament? Daarmee bespaar je een hoop erfbelasting.
• Liever helemaal geen erfbelasting betalen? Dat kan met deze 10 tips.

Veelgestelde vragen: